Mustafa BAYRAK
RİZE: Tarihte bölgemizde ekimi serbest olan ve bölge insanının ip ve çeşitli ürünler
ürettiği Kenevir in yeniden gündeme gelmesi ile her yıl yurt dışına ödediğimiz 2 Milyar
TL Türk ekonomisine kalacak.
Kenevir (C. Sativa L.) çok eski kültüre sahip bir bitkidir. Tarihte bilinen en eski
kullanım amacı liftir. Ancak, tohumundan elde edilen yağ (sabun,kozmetik,boya vs)
kullanılmaktadır. Diğer taraftan da sapları yakacak olarak değerlendirilmektedir.
Kenevir çok yönlü kullanıma sahip bir bitkidir. Her türlü bitkisel kısmı ekonomik olarak
kullanılabilmektedir. Sapları inşaat da beton katkı maddesi ısı ve ses izolasyonu
malzemesi, hayvan altlığı, araç kaportası yapımında ve kağıt sanayinden
kullanılabilmektedir. Kenevirden çıkarılan liflerden ip, urgan ve sicim yapılabileceği
gibi pamuk lifinin kullanılabildiği bir çok alanda değerlendirilebilmektedir. Kenevir
liflerinden elde edilen kumaşın uzun ömürlü olması, yapılan kıyafetlerde vücudun
havaklanmasına müsaade etmesi gibi bir takım üstünlüğü bulunmasına rağmen
kenevirden yararlanma dünya da ve ülkemizde yeterli seviye de değildir.
KENEVİRİN BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ
Kenevir 120-450 cm yüksekliğe ve 0,6-1,9 cm arası bir çapa sahip, ince bir sapı olan
yıllık, otsu bir bitkidir. Bitki yoğunluğuna bağlı olarak ana sap az ya da çok dallanır.
Sık ekim yapılırsa saplar dallanmaz. Yapraklar palmiye tiplidir. Her yaprak 7 ile 11
kenarlı tırtıl yaprakçıktan oluşur.
TOPRAK VE İKLİM İSTEĞİ
Endüstriyel kenevir, çok çeşitli toprak tiplerinde yetiştirilebilir. İyi nem ve besin madde
tutma kapasitesi ile birlikte pH değeri 6 veya daha fazla olan, yeterince derin iyi
havalandırılmış toprakları tercih eder. Bununla birlikte aşırı yağış sonrasında yüzeyde
tutulan su, kenevir bitkisine verilebileceğinden, zayıf drenajı olan topraklar tavsiyeedilmez.
Kenevir bitkisi için ortalama 9/11 kg/da azot, 4-6 kg/da fosfor ve 6-8kg/da potasyumgereklidir.
EKİM NÖBETİ VE BİTKİ SIKLIĞI
Kenevir yabancı otlara karşı oldukça başarılı mücadele eder ve onları bastırır.
Yetiştiriciliğinde hiç bir kimyasala ihtiyaç yoktur. Kenevir tarımı için kayıtlı kimyasal
veya herbisit bulunmamaktadır. Metrekareye 200 ile 300 bitki yabancı otları gölgede
bırakarak onları etkisiz hale getirir ve hasatta yabancı otsuz temiz bir tarla sağlamışolur.
EKİM ZAMANI
Kenevir bitkisi nisan-mayıs aylarında ekilir. Sıcaklık uygun olduğunda 24-48 saat
içerisinde çimlenir ve 5-7 gün içerisinde çıkış yapar. Lif için yetiştirilen kenevir
olabildiğince erken ekilmelidir. Tohum için yetiştirilecek ise bitki boyunun fazla
uzamaması için nispeten daha geç ekilmelidir.
EKİM VE BAKIM İŞLEMLERİ
Toprağın türüne, toprak verimliliğine bağlı olarak lif üretimi için metrekare başına 250-
400 canlı tohum ekilmesi gereklidir. Tohum üretimi için metrekareye 150-250 tohumatılması gereklidir. Kenevir aynı arazide art arda birkaç yıl yetiştirilebilir ancak; diğerbitkilerle ekim nöbetine girmesi tavsiye edilmektedir.
Ekim (SA.-SÜ.)(cm)TohumMiktarı(kg/da)Ekimderinliği(cm)Verim(kg/da)ÜretimSüresi(Ay)Tohum 36-44 4-5 3-4 60-80 5Lİf 18-22 6-93-4 100 4 1 kg tohum bedeli 35 TL'dir.
HASAT
Kenevir bitkisinin hasat edilebilmesi için en uygun zaman, erkeklerin polen
salmasının sona ermesiyle oluşur. Tohum için hasat, lif hasadından 4-6 hafta sonra,
tohumların %60'ının olgunlaştığında yapılır. Klasik anlamda lif hasadı bitkilerin toprak
yüzeyine yatırılması, kurutulması, suda havuzlama, balyalama, depolama ve işlemeesasına dayanır.
İyi drenajlı tınlı topraklarda dönüm başına 750 ile 1 ton balyalamış kenevir sapıalınabilir.
Klasik lif/ sap oranı 1/3 – 1/4'tür.
HAVUZ
Arazi havuzlaması, çok nemli bölgelerde uygulanır hava şartlarına bağlı olarak 14-21
gün arasında gerçekleşir. Yerde serili durumdaki saplar birkaç kez çevrilmek suretiylehomojen havuzlama sağlanır.
Elyaflar altın veya gri renkli renge döndüğünde ve liflerden saptan kolayca
ayrıldığında, havuzlama işlemine son verilir.
Suda havuzlama, tarlada kurutulan saplar durgun veya akarsuya yatırılır suyun
sıcaklığına bağlı olarak 10-20 gün sürer. Saplardan liflerin kolayca ayrışması sağlandığında havuzlamaya son verilir.
Kaynak: Karadeniz Lifli Bitkiler Çalış tayı
KENEVİR EXPERTİZ VE KENEVİR EKİM İZNİ
Müdürlüğümüzce Jandarma ve Emniyetten gelen kaçak olarak yetiştirilen bitki, bitki
parçacıklarının kenevir bitkisi olup olmadığı ile ilgili Kenevir Expertiz raporudüzenlenmektedir.
İlimizin bütün merkez köy ve ilçeleri 29/09/2016 tarih ve 29842 sayılı, Resmi
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolü Hakkında
Yönetmelik kapsamında ekim bölgesidir. Bu il ve ilçelerin dışında her ne maksatla olursa olsun kenevir ekimi yasaktır.
Kenevir ekimi her yıl izne tabidir. Her ne maksatla olursa olsun kenevir ekimi yapacak
çiftçiler, İl veya İlçe Müdürlüklerinden izin almak zorundadırlar. Lif, tohum, sap ve
benzeri amaçlara yönelik izinli kenevir yetiştiriciliği yapmak isteyen çiftçiler, 1 Ocak-1
Nisan tarihleri arasında yetiştiricilik yapacakları yerin en büyük mülki idare amirliğine
a) Başvuru sahibinin kenevir yetiştiriciliği amacını belirtir Ek-1'de yer alan örneğe uygun başvuru formu,
b) Çiftçinin daha önce izinsiz kenevir ekme, uyuşturucu imal etme, dağıtma, ticaretini
yapma veya kullanma suçu işlemediğine, yetiştiricilik izni verilmesini müteakip bu
Yönetmelik hükümlerine uygun olarak hareket edeceğine ilişkin Ek-2'de yer alan örneğe uygun taahhütname,
c) Üretim yılına ilişkin ÇKS belgesi,
ç) Üretim yerinin toplam yüzölçümü ile ada/parsel numarasını gösterir kroki, kadastro
geçmemiş yerlerde ise ÇKS' ye uygun keşif raporu,
d) Nüfus kayıt örneği, ile başvuruda bulunurlar.
Hangi amaca yönelik olursa olsun izinsiz yetiştirilen kenevir, 2313 sayılı Kanun
hükümlerine göre imha edilir ve konu adli mercilere intikal ettirilir.
Kenevir yetiştiriciliği için izin verilen yerler, il veya ilçe müdürlüklerindeki teknik
personel tarafından ekimden hasada kadar devamlı kontrol altında tutulur ve bu
yerlerde amaca yönelik yetiştiricilik yapılıp yapılmadığı izlenir.
Bu bağlamda Bitkisel Üretim Şube Müdürümüz tarafından, İl Müdürlüğümüz
çalışanlarına halkımızı bilgilendirecek düzeyde olacak şekilde bir bilgilendirme
toplantısı düzenlenmişti. Kenevir konusundaki bilgilendirme çalışmalarımız ilçe
müdürlüklerimizce de yapılmakta olup, Çayeli Kalkandere ve İkizdere ilçemizde
1Şubat, Ardeşen 5 Şubat, Derepazarı, İyidere, Fındıklı İlçelerimizde 6 Şubat, Hemşin
İlçemizde 7 Şubat tarihinde muhtar, üretici ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerine
bilgilendirme toplantıları yapılacaktır.
