(R?ZE)- Artvinliler, yakla?ik 20 yillik bir mücadeleyle iptal ettirdikleri, maden arama ve çikarma ruhsatlarini yine mahkemeye ta?idi! Enerji Bakanli?i tarafindan yeniden açilan ihaleyle ba?ka bir firmaya verilen ruhsatin iptali için Rize ?dare Mahkemesinde, Ye?il Artvin Derne?i öncülü?ünde dava açan Artvinliler, davanin duru?masini izlemek üzere Rize’ye akin etti.
Artvin’in Cerattepe ve Genya mevkiinde bulunan ve yöre halkinin 20 yil boyunca mücadele etti?i ‘altin, gümü?, bakir ve çinko’ içeren 2 ayri maden sahasi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanli?i tarafindan 17 Şubat 2012’de açilan ihaleyle yeniden maden arama ve çikarma çali?malarina açildi.
Bunun üzerine yeniden maden arama çali?malarina kar?i mücadele karari alan Ye?il Artvin Derne?i ile birlikte 258 ki?i, Rize ?dare Mahkemesinde açti?i dava ile i?lemin ‘yürütmesinin durdurulmasi ve iptalini’ talep etti.
Açilan davanin duru?masi nedeniyle sabahin erken saatlerinde Artvin’den hareket eden ve aralarinda siyasi partiler ile sivil toplum örgütlerinin de bulundu?u Artvinlilere Rize Adliyesi önünde toplanan yüzlerce ya?am savunucusu ve çevreci de destek verdi.
Duru?ma öncesinde, duru?ma salonuna girmek isteyen yüzlerce ki?i adliye önünde uzun kuyruklar olu?tururken; izleyicilerin salona si?mamasi üzerine, Mahkeme Ba?kani Nihat Koçak duru?ma salonunun kapisinin açik kalmasini sa?ladi.
Mahkeme salonunda ayakta kalan yurtta?lardan bir kismi mahkeme koridorlarinda, di?er kismi ise adliye önünde bekledi. CHP Artvin Milletvekili U?ur Bayraktutan, Kemalpa?a Belediye Ba?kani Yalçin Emiralio?lu, Derelerin Karde?li?i Platformu Yürütme Kurulu üyeleri, Findikli Derelerini Koruma Platformu, TEMA Rize Temsilcili?i ile çe?itli sivil toplum örgütleri ile siyasi parti temsilcilerinin de izledi?i duru?maya, HES’lere kar?i ine?ini satip bankadan kredi çeken 67 ya?indaki Kazim Delal de destek verdi.
Ye?il Artvin Derne?i ile 258 Artvinlinin açmi? oldu?u davada Av. Bederettin Kalin ve Yakup Okumu?o?lu ile birlikte toplam 16 avukat Artvinlileri savunmak üzere duru?ma salonunda hazir bulundu.
Duru?mada ilk sözü alan Av. Bedrettin Kalin, mahkeme heyetine Artvin’in Cerattepe ve Genya mevkilerinde daha önce de devam eden hukuk mücadelesi ve sonucunda alinan ‘iptal’ kararlarini da içeren, foto?raf ve haritalarla destekledi?i kisa bir sunum yapti.
Daha önce bölgede Cominco ve Inmet Minning adli iki Kanadali ?irketin, maden arama ve çikarma ruhsati alarak çali?ma yapti?ini, verilen hukuk mücadelesi sonrasinda söz konusu ?irketlerin ‘Maden arama ve çikarma’ ruhsatlarinin mahkeme karariyla iptal edildi?ini anlatan Kalin, ‘iptal’ edilen ruhsatin, Bakanli?in yeni açti?i ihaleyle bu kez ba?ka bir firmaya verildi?ini animsatti.
Mahkemelerin verdi?i ‘iptal’ karariyla bu bölgelerin hukuk güvencesi altina alinmi? oldu?una i?aret eden Kalin, Bakanli?in tesis etti?i yeniden ruhsatlandirma i?leminin hukuka açikça aykiri oldu?unu; ihalenin dayandirilmaya çali?ildi?i yasa ve yönetmeliklerin birbiriyle çeli?ti?ini ve Bakanli?in ihalesinde ?aibe ve usulsüzlük oldu?unu da ileri sürdü.
Ruhsatlandirilan maden arama sahasinin do?al ya?am alanlariyla iç içe oldu?unu ve Cerattepe ile Genya’daki maden çali?malarinin devam etmesi halinde Artvin’in yok olaca?ini anlatan Av. Betrettin Kalin, “Ortada verilmi? bir hukuk mücadelesi ve bir iptal karari var. Bakanlik bunu hiçe sayiyor. Bu durumda bizler ?imdi neyi, nasil ve kime kar?i savunaca?iz. Bunun sonu nereye kadar gidecek” ?ekilde savunmasini sürdürdü.
Duru?mada Bakanlik ve maden i?letmecisi Özaltin ?irketini savunan iki avukatin da savunmalarini ka?it üzerinden yapmalari dikkat çekerken, Bakanlik avukati, 4 milyon metrekarelik ruhsat alanini ‘oldukça kisitli ufak bir alan’ olarak nitelerken; ?irket avukati ise ‘?irketin maden çikarma i?lemi yapmadi?ini, ruhsatin ön arama çali?malarini içerdi?ini ve bunun için de ÇED Raporu almasina gerek olmadi?ini’ ileri sürdü.
Avukat Yakup Okumu?o?lu ile böylesine bir projenin ÇED’den muaf olamayaca?ini dile getirdi?i duru?mada yeniden söz alan Av.Bedrettin Kalin ise, yasalarda ‘ön arama ruhsati’ diye bir ibarenin olmadi?ini, bu ruhsat tipinin 2010’da kaldirildi?ini ve dolayisiyla bakanli?in bu i?leminin yasal ve hukuki olmadi?ini, böylece ?irketin ruhsatinin da geçersiz oldu?unu anlatti.
Yakla?ik 2 saati a?kin bir süre devam eden duru?ma, kararin açiklanmasi için ileri bir tarihe birakilirken; duru?ma sonrasinda Rize Adliyesi önünde bir de basin açiklamasi yapildi.
Yakla?ik 550 ki?inin toplandi?i Rize Adliyesi önündeki basin açiklamasini Ye?il Artvin Derne?i Ba?kani Nur Ne?e Karahan okudu.
Artvin’de ya?ayanlar olarak Artvin’de madencili?e kar?i olduklarini anlatan Karahan, açiklamasinda, “Artvin halki olarak 20 yildir üzerimize çöken bir kabustan kurtulmaya, Artvin’in bir maden çukuru olmamasi için mücadele ediyoruz” dedi.
Cerattepe ve Genya’daki maden arama ve çali?malarina kar?i sürdürülen demokratik ve hukuksal mücadeleden, alinan ‘?ptal’ kararlarindan söz eden Karahan, “Maden ?irketleri, 2009 yili sonunda Artvin’i terk etmi? ve bu olay dünyanin sayili maden tekellerinden birinin, bir maden sahasini terk etti?i ilk ve tek örnek olmu?tur. Ancak ne yazik ve acidir ki, ilgili bakanlik 17 Şubat 2012’de, kesinle?mi? mahkeme kararlarina kar?in, Cerattepe ve Genya mevkilerini yeniden ruhsatlandirmak için ihaleye çikardi. Bizler bu hayret verici karar ile 25 bin ki?inin sa?likli bir çevrede ya?ama hakkinin önemsenmedi?ini, kar hirsinin ya?am hakkindan daha üstün tutuldu?unu ve vicdanlarin nasir tuttu?unu anladik. Buna ra?men, 2009’da kazandi?imiz hukuki zaferi tekrar ya?ayaca?imiz inanciyla hazirliklarimizi tamamlayarak, 11.06.2012 tarihinde Özaltin ?irketine verilen ruhsatin iptali için 258 ki?inin taraf oldu?u davamizi açtik. Rize ?dare Mahkemesinin ‘reddetti?i’ yürütmeyi durdurma talebimiz için Trabzon Bölge ?dare Mahkemesine yapti?imiz ba?vuru üzerine, 19.10.2012 tarihinde ‘yürütmenin durdurulmasina’ karar verildi. Bu sevindirici ve hakli karadan sonra Genya ve Cerattepe maden sahalaini bir daha geri gelmemek üzere terk etmelerini sa?layacak olan ‘ruhsatlarin iptal davasi’ için çali?malarimizi daha da büyük umutlarla hazirladik” diye konu?tu.
“Ya?am alanlarimizin ve do?amizin ranta dönü?türülmesine izin vermeyece?iz” diye açiklamasini sürdüren Karahan, konu?masini ?öyle tamamladi: “Bizi yilginli?a dü?üreceklerini zannedenler bir kez daha yanildiklarini anlayacaklar. Bu mücadele sonsuza kadar sürse de kazananlar, çocuklarina ya?anabilir bir dünya birakanlar ve do?anin haklarini kutsal bilenler olacaktir.”
Basin açiklamasinin ardindan Rize Adliyesi önünde toplanan kalabalik ‘Artvin’de maden istemiyoruz’, ‘Artvin’de madene hayir’ ve ‘Ya Artvin, ya maden’ sloganlari atarak olaysiz bir ?ekilde da?ildi.
Artvin’de Neler Olmu?tu
Hukuk Üstün Gelmi?; Dani?tay, Altin Şirketinin Ruhsatini ?ptal Etmi?ti…
Do?u Karadeniz’de HES’lere kar?i sürdürülen mücadelenin yani sira, Artvin’de ‘maden arama çali?malarina kar?i’ 15 yildir sürdürülen mücadele, 2009 yilinin A?ustos ayinda, Rize ?dare Mahkemesi’nin 2008 yilinin Ekim ayinda verdi?i ‘iptal’ kararinin Dani?tay 8. Dairesi tarafindan onanmasi ile zaferle sonuçlanmi?ti.
Bu onama ile Hatila Milli Parki içerisinde bulunan ve Dünyadaki koruma öncelikli alanlardan olan Artvin Kafkasör’deki Cerattepe mevkiinde altin arama ve çikartma çali?malarinda bulunan Kanadali Inmet Mining Corporation ?irketinin ruhsati da iptal ediliyordu.
Kanadali Firmalar Arasi De?i?iklik!
Yakla?ik 15 yildir bölgede altin arama ve çikarma çali?malarinda bulunan Kanadali Cominco ?irketi, daha sonra bu çali?malarla ilgili bütün haklarini bir ba?ka Kanada ?irketi olan ve Rize Çayeli’ndeki Çayeli Maden ??letmelerinin de i?letmecili?ini yapan Inmet Minning adli ?irkete devretmi?ti. Söz konusu ?irket daha sonra Artvin Bakir ve Maden ??letmeleri adi altinda bölgedeki çali?malari sürdürmü?tü. Firma, Rize ?dare Mahkemesi’nin ‘iptal’ kararinin ardindan bölgedeki çali?malarini durdurmu? ve ekipmanlarini da toplayip bölgeden ayrilmi?ti.
Hukuksal Mücadele Süreci
Ye?il Artvin Derne?i öncülü?ünde sürdürülen mücadelede, 2004 yilindan sonra hukuksal yollara ba?vurulmu?tu. Açilan davalar sonrasinda Erzurum 2. ?dare Mahkemesi tarafindan söz konusu ruhsatlarin iptaline karar verilmi?, firma bu karara itiraz edince, Dani?tay bu karari bir usul tarti?masi nedeniyle bozmu?tu. Bu bozma kararindan sonra Rize ?dare Mahkemesi’nde açilan iki ayri davada önce ‘yürütmeyi durdurma’ karari verilmi?, daha sonra ise ‘maden ruhsatlarinin iptaline’ karar verilmi?ti. Rize ?dare Mahkemesi’nin iki ayri dosyadan vermi? oldu?u iptal kararinda, ‘çevreyi korumanin her bireyin hakki ve ödevi oldu?u, herkesin sa?likli ve dengeli bir çevrede ya?ama hakkina sahip oldu?u, sa?likli ya?amin ekonomik geli?meye feda edilemeyecek, ekonomik geli?menin sürdürülebilir kalkinma ve sürdürülebilir çevre ilkeleri gözetilen yapilabilece?i belirtilmi? ve bu nedenle evrensel bir servet olan çevrenin korunmasi ve gelece?e ta?inabilmesi için her türlü madencilik faaliyetinin ÇED`e tabi oldu?u, ÇED olumlu raporu alinmadan yapilan madencilik faaliyetine izin verilemeyece?i’ belirtilmi?ti.
Dani?tay 8. Dairesi, 2008/10827 ve 2008/10828 Esas sayili dosyalari ile zamanin Enerji ve Tabii ??ler Bakanli?i ve firmanin temyiz talebini reddederek; Rize ?dare Mahkemesi’nin kararinin onanmasina karar verdi.
Rize ?dare Mahkemesi karari ile ‘ruhsati iptal edilen’ Artvin Bakir ve Maden ??letmesi, Cerattepe`deki tüm çali?malarini 2008’in Ekim ayi içerisinde durdurmu?; maden sahasindaki i? makineleri, konteynerler, portatif bina ve malzemelerini kamyonlara yükleyerek, bölgeden ayrilmi?ti. Mühendislik ve in?aat sözle?melerini de fesheden maden yetkilileri, bakir medeni için açilan galeriyi de betonla kapatacaklarini kaydetmi?lerdi.
?lk Ruhsat 1992’de Alindi!
Artvin’in Cerattepe bölgesinde ilk olarak, 1992 yilinda altin ve maden arama ruhsati alan Kanadali Cominco Madencilik ?irketi altin arama çali?malarina ba?ladi. Bölgedeki altin arama çali?malarinin bölgenin ekolojik, do?al ve turistik de?erlerine, bölgede çikarilacak altin ve madenden daha fazla zarar verece?ini ileri süren Ye?il Artvin Derne?i, çevreciler ve Artvinliler bölgedeki çali?malari protesto ederek, hukuksal mücadeleye ba?ladi. Yo?un tepki ve hukuksal mücadelelere kar?in 2004 yilinin A?ustos ayinda i?letme ruhsati alan Cominco Madencilik, yöre halki ve çevrecilerin tepkisi kar?isinda bölgedeki i?letme hakkini yine Kanadali olan Inmet Mining isimli ?irkete devretti. Ayni zamanda Rize’deki Çayeli Bakir ??letmeleri’nin i?letmecisi ve sahibi olan Kanadali ?irket, Artvin Bakir ve Maden ??letmeleri adiyla yeni bir ?irket kurdu ve bölgedeki arama çali?malarini yeniden ba?latti.
Endemik Türler Yok Oluyor!
Şirketin i?letme ruhsatinin altin, gümü?, bakir ve çinko için geçerli oldu?u vurgulanirken; Ye?il Artvin Derne?i tarafindan ba?latilan mücadelede, maden i?letmesinin çevresel etkileri nedeniyle ya?amsal tehlikeler ta?idi?i, do?al ya?li ormanlarin en yo?un oldu?u Kafkas ekonomik bölgesinin en önemli uzantisi olan bölgede onlarca endemik bitki türünün barindi?ini ön palana çikardi.
Neler Yapildi…
Artvin’in bin 700 metre rakimli Cerattepe bölgesinde yakla?ik 2 bin hektarlik bir alan üzerinde yapilmasi planlanan altin ve maden arama çali?malari sirasinda bu güne kadar bölgedeki su seviyelerinin ölçülmesi amaciyla 30 ve 70 metre derinli?inde 5 lokasyon 10 adette kuyu açildi. Çali?malarda, bölgenin 100-120 metre altina inilerek, buradan da 700-900 metrelik galerilerle bölgedeki maden rezervlerine ula?ilmasi planlaniyor. Bölgeden çikarilmasi planlanan cevherin ise hiçbir ayri?tirma i?lemi yapilmadan karayolu ile Çayeli Maden ??letmelerine aktarilarak, burada ayri?tirildiktan sonra ihtiyaca göre yurtiçi veya yurtdi?ina satilmasi öngörülüyordu. Hatila Milli Parki havzasindaki Cerattepe mevkiinde 17 hektarlik bir alanda ba?latilan çali?malarda 2 bine yakin a?aç kesilmi?, çikarilan madenin ta?inmasi için kurulmasi planlanan teleferik hatti için ise 3 bin 800 a?acin daha kesilmesi planlaniyordu.
Artvin Valili?inden Suç Duyurusu
Rize ?dare Mahkemesinin verdi?i karar ile i?letmeci firmanin bölgeyi terk etmesi sonrasi ise ‘bölgede ya?anan çevre katliaminin hesabini kim verecek’ tarti?malari ba?lami?, Artvin Valili?i de konu hakkinda Cumhuriyet Ba?savcili?ina ‘suç duyurusunda’ bulunmu?tu.
Maden Firmasina Ceza ve Dava…
Mahkeme sürecinin devam etmesi, verilen ‘yürütmeyi durdurma’ kararlari olmasina kar?in bölgedeki çali?malarini sürdüren i?letmeci firmanin çali?malari sirasinda Artvin il Çevre ve Orman Müdürlü?ü tarafindan bölgede yapilan inceleme ve analizlerde çali?malarin bölgeye geri dönü?ümü olmayan zararlar verdi?i belirlenmi?; söz konusu ?irket tarafindan bölgede açilan galeri içerisinde biriken a?ir metal yüklü sularin yeterince aritimi yapilmadan do?aya verildi?i belirlenen çali?malar sonrasinda ?irkete para cezasi kesilmi?ti.
Yapilan i?lemlerin ardindan Artvin Valili?i söz konusu ?irket hakkinda Artvin Cumhuriyet Ba?savcili?i’na suç duyurusunda bulunmasi ile Artvin Sulh Ceza Mahkemesinde 2008/118 Esas sayili dosya ile devam eden davada ilgili maden ?irketi “çevreyi kirletmek ve çevreye geri dönü?ümü olmayan zararlar vermek” suçu ile yargilanmasina ba?lanmi?ti.
