Fikret KARABULUT
RİZE: Cumhuriyet Halk Partisi Rize İl Başkanı Saltuk Deniz düzenlediği basın toplantısında yaklaşan 2021 yaş çay kampanyası öncesinde çay sektöründe yaşanan sorunlar ve çay sektörünün bundan sonra sorun yaşamaması için yapılması gerekenlerle ilgili bir basın toplantısı düzenledi.
Toplantıdan önce çayın bölge için siyaset üstü bir konu olduğunu ve bunun için tüm paydaşların bu konuyla ilgili bir araya gelmesi gerektiğini vurgulayan Başkan Deniz yaptıkları çağrıya rağmen hiç kimsenin bir cevap vermediğini söyledi. Çayın tarihçesinden bahçede ve daha sonra çay sektöründe yaşanan sorunlar ve çözüm yolları ile ilgili basın açıklaması yapan Başkan Saltuk Deniz'in açıklaması şöyle: "Dünyada, hem zengin hem de yoksul insanlar tarafından sudan sonra tüketilen ikinci içecek olan Çaydır “ dedi.
CHP İl Başkanı Saltuk Deniz açıklamasında “Son yıllarda artış gösteren heyelanlar sonucu toprak kayıplarını azaltacak ve toprağın mikrobiyolojik canlılığını koruyacak Toprak Islahı çalışmaları ile ;çay tarımında Tarım Bakanlığı tarafından yönetmeliği hazırlanan 'İYİ TARIM' uygulamasına geçilmelidir. Çay üreticilerinin, tarımsal ürün sigortaları ve tarımsal desteklemelerden kolaylıkla yararlanabilmesi için, Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri tarafından “Çiftçi Kayıt Sistemine ”dahil edilmeleri kolaylaştırılmalıdır. Toprağın hatalı gübre kullanımı sonucu asitleşmesi önlenmeli ve toprak sağlığını koruyucu uygulamalar teşvik edilmelidir. Çay budama işlemi 2021 yılında son bulmakta olduğu için budama zorunlu olmamalı, çay ocakları yaşlandıkça ve üreticilerin talebine bağlı olarak devam etmelidir. Budama sonucu oluşan gelir kaybı desteğine ek olarak toprak ıslahı ve hasat tablası oluşturma desteği verilmelidir. Geçmiş yıllarda % 3-4 olan alım yeri firesi % 1'e keyfi olarak indirilmiş, üreticinin sattığı çaydan % 2-3 zarar etmesine neden olmaktadır. Ayrıca, %1’lik fire uygulaması, hasat standardını ve bir sonraki sürgün dönemlerinin de hasat olgunluğunu bozmaktadır. Hasat edilen yaş çayda selüloz/odun miktarını artmasına da yol açmaktadır. Bez daraları 200-300 gr. gelen bezlerden 1 kg dara kesilerek her bezden üretici 800 gr zarara uğratılmaktadır. Alım yerleri kurum tarafından uygun fiziki şartlara getirilmeli. Yaş Çay toplama işçiliği ve alım yerlerinde Çay yükleme ve boşaltma işçilikleri ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Çay yükleme sorununu çözmek ve yaş çayın yanmasını önlemek için fabrikalara ön stok soldurmalar yapılmalı. Organik çay tarım yapılacak alanlar, kontrollü kolay kapalı havzalar olarak (Hemşin, Senoz, Borçka Maradit, Çamlıhemşin gibi)yeniden disipline edilmeli. Bu bölgeler ekolojik turizm alanı olarak ilen edilmeli, dünyadaki örnekleri gibi özel uygulamalara geçirilmeli. Çaykur işçi alımını kademeli olarak erkenden(Nisan ayı)başlatmalı 180 gün çalıştırma zorunluluğu olduğu için ek maliyet olmayacaktır. Çay bahçelerinde yabancı otların temizlenmesi için kaçak olarak kullanılan zirai ilaç çaya ve suya zarar verip çevre kirliliğine neden olmaktadır. Bu ilaçların ilimizde satışı izne tabi olmalı ve karekodsistemi ile takibe takip edilmelidir. Yaş çay fiyatı taban fiyat olarak açıklanmalı. Bu fiyatın altında yaş çay alınması yasaklanmalıdır. Yaş çay fiyatı tüm paydaşların bir arada olduğu bir sistemle belirlenmeli ve kampanya girmeden açıklanmalı. Çay sezonu başlamadan Çaykur ve Özel sektör Çay sezonu ile ilgili programlarını açıklamalıdır. Bankalar yaş çay üreticisine çay bedeli karşılı promosyon ödemeli. Yaş çay üreticisine dekar a en az 75 TL gübre desteği verilmeli. Bu destek her yıl gübre fiyatının artış oranında artırılmalıdır. Çaykur Varlık fonundan çıkarılmalıdır. Çay üreticileri sendikasının kurulmasına destek verilmeli. Yönetim Kurulu Üyeliklerinde Çay Emekçileri yer almalıdır. Çaykur’un Öz sermayesi artırılmalıdır. Destekleme primleri 1 yıl sonra değil her sezon sonunda ödenmelidir. Özel sektör çay fabrikalarına uzun vadeli düşük faizli Finansal destekler sağlanmalıdır.
. HAZIRLANMAKTA OLAN ÇAY KANUN TASLAĞI
1984 yılında çıkarılan kanunla özel sektöre açılan çay sektörü bugün yeterli değildir. Tüm paydaşların birlikte hazırlayacağı bir çay kanununa ihtiyaç vardır. Hazırlanacak olan Çay Kanunda Taban Fiyat uygulaması, esas alınmalıdır. Türk Çayı Stratejik ürün olarak yasa da yer almalıdır. Hazırlanan Çay Kanunu Taslağında, kurulması öngörülen “Çay Piyasası Düzenleme ve Denetleme Üst Kurulu” örneklerini; TEKEL ve Türk Şeker Sektöründe gördüğümüz üzere, ÇAYKUR’un kamusal varlığına son verecektir. Bu nedenle kanun taslağında ÇAYKUR, Türk çay sektöründe tek düzenleyici kamu kurumu olarak korunmalıdır. Çay kanun taslağının da üreticilere yönelik olarak yer alan “yaş çay alım kotası” kaldırılmalı ve 2000 m2nin altında çay tarım alanına sahip olan üreticilerin, yıl içerisinde sadece bir sanayici ile yaş çay satış sözleşmesi yapma zorunluluğu kaldırılmalıdır” dedi.
