Birle?mi? Milletler E?itim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafindan 2006 yilinda, ‘Dünya Biyosfer Rezerv Alani’ olarak ilan edilen ve koruma altina alinan Artvin’in Borçka ilçesine ba?li 6 köyden olu?an Camili (Maçahel) yöresi de HES’lerin sarmal altina aldi?i vadilerden biri.
Çe?itli çevre örgütlerinin de do?al ya?am alanlari listesinde ilk siraya aldi?i Maçahel’de geli?tirilen 8 ayri HES projesinden biri olan ve yörenin U?urlu Köyünde, Polat Holdinge ba?li U?ur Enerji ?irketi tarafindan yapimi planlanan U?ur 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için köylüler bir süre önce yargi mücadelesi ba?latti. Rize ?dare Mahkemesinde, Çevre ve Şehircilik Bakanli?i’nin proje için verdi?i ÇED Olumlu Raporu’nun ‘yürütmesinin durdurulmasi ve iptali’ istemiyle açilan davanin karar duru?masi önceki gün taraflarin katilimiyla yapildi.
U?urlu köylüleri adina Av.Yakup Okumu?o?lu’nun katildi?i davaya Çevre ve Şehircilik Bakanli?i yetkilileri, Artvin il Müdürlü?ü yetkilileri ile HES ?irketinin yetkilileri, avukatlar HES kar?iti ve HES yanlisi köylüler de katildi.
Duru?mayi ayni zamanda, Rize’nin Salarha Vadisine ba?li Küçükçayir Köyünde, ine?ini satip, banka kredisi kullanarak HES’lere dava açan ve Yurtta? Kazim olarak taninan Kazim Delal, Senoz Vadisi Koruma Platformundan A.Ali Kork, Gençlik Muhalefeti temsilcileri, HES’lere kar?i çikti?i için Rize Belediyesindeki i?inden atilan Yusuf Esir, TEMA Rize Temsilcisi Nevzat Özer, Derelerin Karde?li?i Platformu Sözcüsü Ömer Şan ile DEKAP temsilcileri de izledi.
Türkiye’de ?lk ve Tek!
Duru?manin ilk bölümünde konu?an Av. Okumu?o?lu, duru?ma öncesinde mahkemenin karariyla hazirlanan Bilirki?i Raporunda da belirtildi?i gibi Maçahel’in (Camili), Dünyada 22 tane olan ve Türkiye’deki ilk ve tek ‘Biyosfer Rezerv Alani’ oldu?una i?aret ederek; “Türkiye`de bir Çevre ve Şehircilik Bakanli?i vardir ve bu bakanlik çevreyi koruyamamakta, görevlerini yapmamaktadir” dedi.
Ya?amin Katli!
Mahkemelerden çikan kararlari dikkate almayan Bakanli?in, ço?u zaman bu kararlardaki vurgulara göre yönetmelik ve yasalarda de?i?iklikler yaparak, HES’lerin ve ?irketlerin önünü açmaya çali?ti?ina vurgu yapan Okumu?o?lu, “Çevre ve Şehircilik Bakanli?i,vatanda?in tepki ve taleplerini dikkate almadan,HES ?irketlerinin isteklerine göre ranta dayali çali?maktadir. Ya?ama can veren derelerin besledi?i her vadide onlarca HES projesi geli?tirilmi?!Dünya Biyosfer Rezerv Alani Maçahel`de 8,?kizdere`de 26, Trabzon Solakli`da 36 HES projesi var.Sadece Do?u Karadeniz`de 750`ye,Akdeniz`de 300`e yakin HES yapilmasi planlaniyor.Bu ya?amin katlidir! Maalesef Anadolu`da serbestçe akan su kalmami?,uluslararasi ?irketlere satilmi?, pe?ke? çekilmi?tir. Bizlerin burada sürdürdü?ü mücadele, bu mahkeme, ayni zamanda tarihe de not dü?ürmektedir!HES`lere kar?i verilen mücadele Çevre ve Şehircilik Bakanli?i ve siyasi iktidarin,ya?ami katleden bu icraatlarini tarihe not dü?ürmektedir! Enerji safsatasiyla geli?tirilen HES`ler bütün enerjimizi almakta,ya?ami katletmekte,suyu tünellere hapsederek, gelece?imizi karartmaktadir! Hukukun ba?imsizli?ina güvenerek,yasalarin el verdi?i ölçüde;Çevre Bakanli?ina kar?i çevre ve ya?am mücadelemizi sürdürece?iz” diye konu?tu.
Tarihi Savunma!
Bakanlik adina söz alan Çevre ve Şehircilik Bakanli?i yetkilileri, söz konusu HES projesiyle ilgili bütün prosedürün yasa ve yönetmelikler çerçevesinde yerine getirildi?i ve projenin çevreye herhangi bir zararinin olmayaca?ini savundu.
Savunma adina söz alan Bakanlik ve HES ?irketinin avukati ise, Av.Okumu?o?lu’nun anlattiklarina hak vererek; ‘Bir gün gelecek beyaz adam paranin yenilmeyece?ini anlayacak’ ?eklindeki Kizilderili atasözüyle HES`lerin çevrecili?ini savunmaya çali?ti!
Biyosfer Rezerv Alani da Ne?
Savunmasinda, Mahkeme tarafindan atanan Bilirki?i Heyeti tarafindan hazirlanan Bilirki?i Raporunu ele?tiren ve eksik oldu?unu ileri süren HES ?irketi avukati, ‘Biyosfer Rezerv Alani’ nedir bilmedi?ini ifade ederek; ‘Su akar Türk bakar’ söylemini ise, ‘atasözü’olarak de?erlendirdi...
Bilirki?i Bilmi?!
HES ?irketi avukati ayrica, “Ben Regülatör yapisi nedir bilmem.?tirazimiz Bilirki?i Raporundaki eksikliklere!Biyosfer Alani diye kesip atiyorlar!Bilirki?i bilmi? ama bunlarin açiklamasi olmasi gerekirdi. Biz de çevreye önem veriyoruz ve hatta bölgede çevresel çali?malar ve aricilik yapan TEMA’ya da düzenli ba?i?larda bulunuyoruz. Bu nedenle herhangi bir biyolojik zarar gördü?ümüzde biz zaten bunu yapmayiz,zarara u?rasak da bu hassasiyeti gösterir ve projeden vazgeçeriz” ?eklinde savunmasini sürdürdü.
Biz Manyak miyiz?
Bakanlik yetkilileri ve avukatlarin savunmalari üzerine yeniden söz alan U?ur Köylülerinin ve ayni zamanda DEKAP’in gönüllü avukatlarindan Yakup Okumu?o?lu, Bakanlik ve HES ?irketi yetkilileri ile avukatlarinin, ilginç ifadelerle HES’lerin çevrecili?ini savundu?una dikkat çekerek; “Ortadaki bilimsel raporlar, uluslararasi anla?malar ve ya?anan katliamlar var. Bunlara kar?i hala bu projeler çevreci deniyor ise o zaman biz manyak,mazo?ist miyiz?Niye kendimizi yirtiyoruz?Kazim dayi ine?ini niye satiyor” diye sorular yönetti.
Ya?am Hakki!
Türkiye’deki ÇED Yönetmeli?ine göre her yere her?eyin yapilabilece?ini ve hatta Ba?bakanlik konutunun bahçesine bile HES dikilebilece?ini anlatan Okumu?o?lu, “Bizim için asilolan,Anayasa,uluslararasi anla?malar,ya?am hakki ve ya?adiklarimizdir! Sürdürülebilir kalkinma ve çevreden ya?amdan söz ediliyor! Siz bunu HES’lerle yuvasi bozulan karincaya,yavrusunu kaybeden ku?a sorabilir misiniz? ??te bizim bu mücadelemiz ayni zamanda onlarin ya?am hakki içindir de” diye konu?tu.
Asil Tehlike Enerji ?letim Hatlari
Savunmasinda ayni zamanda HES’lerle direkt ba?lantili olan ‘yüksek gerilim hatlarina’ da de?inen Okumu?o?lu, “Tehlikesadece HES yapmakla bitmiyor!Ayni zamanda HES`lerde üretilen yüksek gerilimli elektrik iletim hatlari ve onlarin da?itimi için kurulacak ?alt sahalari da tehlikenin di?er boyutudur! Yillardir buna da dikkat çekmeye çali?tik ama olmadi. Elektrik iletim hatlari HES`lerin olmazsa olmazi,ayrilmaz parçasidir,entegredir ve birlikte de?erlendirilmelidir! Bunu israrla ayri tutuyorlar ve HES’ler bittikten sonra iletim hatlari için ayri bir ÇED süreci ba?latiyorlar. Böyle bir uygulama kabul edilemez, iletim hatlari için ayri ÇED yapilamaz, HES projeleriyle bütün olarak ele alinmalidir” dedi.
Bedeli Ödenirse Herkes Bilgilenir!
Avukat Okumu?o?lu’nun Bakanli?in bir çok projede duyuru ve ilanlari açik ve anla?ilmayacak ?ekilde yapti?ini, bazi çali?malarin gizli-kapakli sürdürüldü?ü iddialari kar?isinda söz alan Çevre ve Şehircilik Bakanli?i yetkilisi ise böyle bir durumun söz konusu olmadi?ini ileri sürerek; “Bedeli ödendi?i taktirde herkes her bilgi ve ÇED Raporlarini alabilir,gizlimiz saklimiz yok” diye konu?tu!
Yapilan savunmalarin ardindan Mahkeme Heyeti, davayla ilgili kararin daha sonra açiklanaca?ini kaydederek duru?mayi bitirdi.
Ya?amin Delileri
Duru?ma sonrasinda ya?anan geli?meleri ve HESLere kar?i sürdürülen hukuksal mücadeleyi de?erlendiren DEKAP Sözcüsü Ömer Şan, yakla?ik 7 yildir HES’ler ba?ta olmak üzere ta?ocaklari, maden aramalari, termik ve nükleer santrallere kar?i sürdürülen ya?am mücadelesinde önemli kazanimlar elde edildi?ini kaydetti.
Siyasi iktidarin yasa ve yönetmeliklerde yapti?i de?i?iklikler, yurtta?larin önüne konulan engellemeler ve yargiya müdahalelere dikkat çeken Şan, “Bu mücadele süresince bize 3-5 çapulcu, vatan sevmez, e?kiya gibi yaki?tirmalar yapildi. Biz yilmadan ya?ami savunduk ve savunmaya da devam edece?iz. Bu duru?ma sirasinda bize bir yaki?tirma daha yapildi, ya?amin delileri, diye! Bunu da kabul ettik. Kalkinma ve enerji safsatalariyla vadilerimize, do?al ya?am alanlarimiza dayatilan bu rant projelerine asla izin vermeyece?iz. Su, ekosistemin ve ya?amin hakkidir. Hiçbir canli suya ula?im hakkinin di?erlerinden öncelikli oldu?unu ileri süremez, iddia edemez. Bu nedenledir ki su, sirf bir enerji üretim araci, alinip-satilan bir meta olarak görülemez. Okumu?o?lu zaten duru?ma sirasinda bizim söylemlerimizi de siraladi. ??te bizim mücadelemiz ve tarihe not dü?memiz bunun içindir” diye konu?tu.
