Kamuoyunda Yurtta? Kazim olarak bilinen, 67 ya?indaki Kazim Delal ve akrabalari tarafindan 2009 yilinda, Ta?lidere (Askaroz Deresi) havzasinin Salarha Vadisi üzerinde yapimi planlanan Ambarlik 1-2 Regülatörleri ve HES projesine kar?i açilan davada, Rize ?dare Mahkemesi, ‘ÇED Gerekli De?ildir’ kararini iptal etmi?; firma bu süreçte el de?i?tirerek; ÇED Raporu hazirlama çali?malari ba?latmi?ti.
?ne?ini Satti, Bankadan Kredi Çekti
Zamanin Çevre ve Orman Bakanli?i tarafindan, yargi süreci devam ederken, HES firmasi tarafindan hazirlanan ÇED Raporu onaylaninca, bu kez Yurtta? Kazim, Bakanli?in onayladi?i ÇED Raporu’na kar?i da Rize ?dare Mahkemesi’nde yeni bir dava daha açti. ?lk davada Bilirki?i ücretini yatirmak ve dava masraflarini kar?ilamak için ahirda sütü için besledi?i ine?ini satan Yurtta? Kazim, ikinci dava için ise bu kez bankadan kredi çekti.
“Hakim’in Sözlerini Unutamiyorum!..”
Ambarlik HES’in ÇED Olumlu Raporu’nun iptali için Rize ?dare Mahkemesi’nde dava açan Yurtta? Kazim, Kazim Delal, söz konusu dava için, bir önceki davanin Bilirki?i Raporu dururken, mahkemenin yeniden Bilirki?i ?ncelemesine karar verdi?ine dikkat çekerek, “Ancak bu inceleme 2 kez ertelendi. Mahkeme heyeti nedense yo?un kar ya?i?i ve so?uk havaya kar?in bölgede Bilirki?i incelemesi yaptirmak istedi. ?tirazlarimiza kar?in hava ko?ullari nedeniyle 2 kez iptal edildi ama yine olumsuz hava ko?ullari olmasina kar?in mahkeme heyeti aradan 15 gün geçmesine kar?in adeta zoraki Bilirki?i incelemesini yaptirdi. Sanki yangindan mal kaçiriliyordu! So?uk ve ya?i?li havaya kar?in yarim yamalak, bölgede tam inceleme yapilmadan, elimizdeki raporlar ve bir önceki Bilirki?i Raporu dikkate alinmadan formalite icabi bir rapor hazirlandi. ?tiraz ettik ama kabul edilmedi. Hele Bilirki?i incelemesi sirasinda savunmami yaparken Hakim Bey’in bana kar?i ‘kisa kes, hocalarimizi uça?a yeti?tirece?iz’ demesini hala unutamiyorum. Bu dava artik bizim için namus meselesi olmu?tur. Bu vadi yüzbinlerce nüfusun içme suyu ihtiyacini kar?iliyor. Andon ?çmeleri ile bütün dünyada adini duyurmu? ve Bakanlar Kurulu tarafindan turizm bölgesi ilan edilmi? bir bölge burasi. Derelerimizde zaten su kalmadi, kalani da tünellere alinarak hayat damarlarimiz kesiliyor. Bu sular olmasa bizler buralarda ya?ayamayiz. Topraklarimiz elimizden zorla alinmak isteniyor. Bu projelerle cennetimizi cehenneme çevirmek isteyenlere izin vermeyece?iz. E?er buna yatirim ve kalkinma diyorlarsa biz bunu istemiyoruz. Vadilerimizi katletmesinler. Bu dava sadece bizim için de?il, ülkemizin her kö?esinde HES’lere kar?i verilen mücadele için de önemli bir davadir! O nedenle duyarli olan herkesi 11 Ocak 2013 Cuma günü Rize ?dare Mahkemesinde yapilacak olan duru?maya ça?iriyorum. Bize destek olsunlar. Artik yetkililer de bu HES’lerden vaz geçsinler, bizi ve derelerimizi öldürmesinler” dedi.
Hukuk Literatürüne Geçecek Dava Süreci
Ambarlik HES için yakla?ik 2 yildir devam eden davanin, ülke genelindeki HES mücadelesi için adeta mihenk ta?i oldu?unu, mücadele adina önemli bir dava oldu?unu anlatan davanin avukati ve Derelerin Karde?li?i Platformu gönüllü avukatlarindan Remzi Kazmaz, dava sürecinde yargilama ve hukuk literatürüne geçecek önemli geli?meler ya?andi?ina dikkat çekti.
Dava sürecinde ?dare Mahkemesi heyetinin tamamen de?i?tirildi?ini ve davayi açan ba?ta Kazim Delal olmak üzere di?er yurtta?lara çe?itli baski ve tekliflerde bulunuldu?unu anlatan Avukat Kazmaz, HES projeleri için mutlaka bir ara?tirma komisyonu kurulmasi gerekti?ini de vurguladi.
Kazmaz, zamanin Çevre ve Orman Bakanli?i tarafindan verilen ÇED Gerekli De?ildir kararinin iptali için açilan ilk dava sürecinin sonuna yakla?irken; söz konusu HES projesinde firma de?i?ikli?ine gidildi?i ve ayni zamanda ÇED süreci ba?latildi?ina dikkat çekerek; “Bakanlik, yargi süreci devam eden bir proje için yeniden i?lem tesis etti ve süreç ba?latti. Ayrica hukukun arkasindan dola?ilarak firma de?i?ikli?ine gidildi. Bakanli?in bu karari mahkeme tarafindan iptal edilirken; Bakanlik bu kez ayni proje için ÇED Olumlu Raporu verdi. Açti?imiz dava sonrasinda Mahkeme bu kez ÇED Olumlu Raporunun yürütmesini durdurdu. Bilirki?i incelemesi olumsuz hava ko?ullari nedeniyle 2 kez ertelenirken, baskin gibi bir Bilirki?i ?ncelemesi yapildi ve ya?ananlari bütün kamuoyu gördü. Kaldi ki hazirlanan Bilirki?i Raporunda bölgenin bütün özellikleri neredeyse görmezden gelindi. Formalite olsun diye hazirlanmi? bir raporla Mahkeme, ‘Yürütmeyi Durdurma Kararini’ kaldirdi. ?tirazlarimiz ve itirazlarimizdaki gerekçeler hiç dikkate alinmadi. Ortada hukuku geri plana iten geli?meler var. Biz yine de hukukun üstünlü?üne ve yarginin ba?imsizli?ina olan inancimizla çali?malarimizi sürdürüyoruz! Mahkemenin verece?i karar önemli sorumluluklar do?uracak! Hem mahkeme heyeti, hem bilirki?i heyeti ve hem de bizler için” diye konu?tu.
Bilirki?i, Bilmez Davrandi!
Özellikle Bilirki?i Raporu’nun eksik ve noksanliklarla, hata ve kusurlarla dolu oldu?unu, adeta geli?igüzel hazirlandi?ina dikkat çeken Kazmaz, Rize kent merkezi ile birlikte 26 köy ve 9 belediyenin içme suyu bu vadiden sa?landi?ini ve ayrica bölgede ba?ka içme suyu projeleri de bulundu?unu ve bunlarin dikkate alinmadi?ina vurgu yapti.
HES projesinin yapilaca?i bölgenin ayni zamanda heyelan bölgesi oldu?unu, bunun da Bakanlar Kurulu Kararlari ve bilimsel raporlarla ortaya konuldu?unu, Ayrica Andon ?çmelerinin bulundu?u bölgenin Turizm Alani ilan edildi?ini anlatan Avukat Kazmaz, “Dü?ünün bir kere, devletin kurumlarinin birbirinden haberi yok! Birinin yapti?indan di?erinin haberi yok. En ilginç olani ise bunlarin bilimsel raporlarla ortaya konulmasina ve belgelerle mahkemeye sunulmasina kar?in mahkeme heyetinin de ayni ileti?imsizlikle hareket etmesidir. Dava sürecine bakildi?inda bu durum açikça görülmektedir. Bu nedenle bu dava bizim ve ayni zamanda HES projelerindeki hukuksuzluklar açisindan önemli bir davadir! Biz de bunlari anlataca?iz. Bu süreçte ne kadar hukuksuzluk ve kurum ve kurulu?larda görevi ihmal ve suiistimal eden herkesi ve geli?meleri kamuoyuna anlataca?iz. Bunun vebal ve sorumlulu?unu kimse kaldiramaz” dedi.
HES Mücadelesinin Garp Cephesi
Derelerin Karde?li?i Platformu Sözcüsü ve ayni zamanda Salarha Deresi Çevre Koruma, Kültür ve Sosyal Yardimla?ma Derne?i Ba?kani olan Ömer Şan ise açiklamasinda, Yurtta? Kazim ve akrabalarinin Ambarlik HES projesine kar?i açmi? oldu?u davalarin tüm ülke genelindeki HES ve ya?am mücadelesine örnek oldu?unu animsatarak, “Artik bu dava ya?am mücadelesi için Garp Cephesi olmu?tur. Ya?am mücadelesi içerisinde yer alan bütün yürekli dostlarimizi ve mücadele arkada?larimizi bu dava için Yurtta? Kazim Amcamiza destek vermeye ça?iriyoruz” diye konu?tu.
Söz konusu davanin 11 Ocak 2013 Cuma günü Rize ?dare Mahkemesi’nde saat 10.00’da ba?layaca?i ve duru?mali olaca?i kaydedildi. Duru?ma sonrasinda ise Avukat Kazmaz ile birlikte Kazim Delal’in davaya ili?kin bir de basin açiklamasi yapmasi bekleniyor.
Ambarlik 1-2 Regülatörleri ve HES Projesi Dava Süreci
Askoroz Havzasindaki Salarha Vadisinin Ambarlik ve Küçükçayir köyleri ile civar köylerini de içerisinde alan kisminda REDAŞ Enerji ?irketi tarafindan projelendirilen Ambarlik 1 ve 2 Regülatörleri ve HES projesi için Çevre ve Orman Bakanli?i tarafindan 15.10.2009 tarihinde ‘ÇED Gerekli De?ildir’ karari verildi
Bakanlik tarafindan verilen ‘ÇED Gerekli De?ildir Karari’, bu yöndeki son bakanlik karari idi. Bundan sonra ‘ÇED Gerekli De?ildir Karari’ yetkisi, Valiliklere devredildi.
Kararin ardindan Küçükçayir Köyü sakinlerinden Kazim Delal ve 5 arkada?inin (Sabri Delal, Ay?e Delal, Nazim Delal, ?smail Ülger ve Rizvan Sukas) ba?vurusu ile Rize ?dare Mahkemesinde, ‘ÇED Gerekli De?ildir Karari’ için ‘yürütmenin durdurulmasi ve iptali’ istemiyle dava açildi. Avukatli?ini Av. Remzi Kazmaz’in üstlendi?i dava süreci devam ederken; Rize ?dare Mahkemesi, 20.04.2010 tarihinde, ‘ÇED Gerekli De?ildir’ kararinin uygulanmasi halinde telafisi güç ve imkânsiz zararlar do?abilece?inden ‘Yürütmenin Durdurulmasina’ karar verdi. Mahkeme kararlarinin ilgili firmaya tebli? edilmesinin ardindan kolluk kuvvetleri tarafindan HES projesindeki çali?malar tamamen durduruldu.
Bu kararin ardindan, Salarha Vadisi üzerindeki Salarha Deresinin Andon bölgesinde REDAŞ Enerji firmasi tarafindan kurulmasi planlanan Ambarlik 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için, gönüllü avukatlarimiz Remzi Kazmaz ile Ümit Örünta? tarafindan 14.05.2010 tarihinde bu kez yine Rize ?dare Mahkemesi’nde ‘projenin iptali’ yönünde ba?ka bir dava daha açildi.
Bu dava sürecinde de Rize ?dare Mahkemesi, 31 Mayis 2010 tarihinde bölgede Bilirki?i ?ncelemesi yapilmasina karar verdi. Bu karar do?rultusunda bölgede Eylül 2010’da Bilirki?i ?ncelemesi yapildi.
Can Suyunun Can Suyu
Bu süreç içerisinde, söz konusu projenin Andon ?çme Suyu projesi kapsaminda Salarha Deresine birakilan ‘can suyu’ miktarinin hemen 200 metre ilerisinden su alinma çali?masi yapildi?i; ayni zamanda HES projesi için yine ayni bölgede bulunan Pa?açukur Deresi üzerinden de su iletim tünelleri ile su alinaca?i bilinmektedir. Bölgede bulunan, 9 belediye ile 26 köyün ve yakla?ik 300 bin nüfusun içme suyunun sa?landi?i Andon ?çme Suyu Tesisleri, söz konusu proje için yapilan su iletim tünellerindeki dinamitlemeler sonucu zararlar olu?tu?u, çatlak ve çökmelerin meydana geldi?i açiklandi. Rize Belediyesi, bu geli?me üzerine söz konusu firma ve proje hakkinda suç duyurusunda bulundu.
4 Ayri ?çme Suyu Projesi Var
Söz konusu Pa?açukur Deresi üzerinde Rize Belediyesi tarafindan Andon ?çme Suyuna destek için su alinmasi projesi yapilmi? ve onaylanmi?tir. Bunun yaninda bölgedeki Muradiye Belde Belediyesi tarafindan da ayni dere üzerinde ‘Muradiye Gurup Suyu’ adi altinda bir ba?ka proje geli?tirilerek onaylatilmi?; Rize ?l Özel ?daresi tarafindan yapilan ba?ka bir proje ile Küçükçayir Köyü ?çme Suyu Projesi yapilarak çali?malari tamamlanmi?; Güneysu Belediyesi tarafindan da ba?ka bir içme suyu projesi geli?tirilmi?tir.
Rü?vet Protokolü
Bütün bu geli?melerle birlikte, söz konusu proje sahibi firma yetkilileri ile civar köylerin muhtarliklari arasinda yillik 25 bin ABD dolari içerikli bir ödene?in, ‘Protokol’ ba?li?i altinda firma çali?malarina yardimci olunmasi ve buna benzer ko?ullari içeren bir protokolün 26.02.2007 tarihinde imzalandi?i ö?renildi. Bu protokolün hukuka aykirili?i ile rü?vet içeri?i ve yasalardaki yeri tarti?ilirken; Rize Cumhuriyet Ba?savcili?i, konunun kamuoyunda yer almasinin ardindan soru?turma ba?latti. Soru?turmanin akibeti henüz belli de?il!
Firma De?i?ti, Üretim Lisansi Devredildi!
Ambarlik HES projesinin di?er bir ilginç yönü ise ‘Yürütmenin Durdurulmasi ve ?ptali’ yönünde açilan davalarin süreci devam etmesine, bölgede Bilirki?i ?ncelemesine karar verilmesi sürecinde, söz konusu proje için firma de?i?ikli?ine gidilmesi oldu. Proje için ço?unluk hissesi ?spanyol men?eli Essentium Grupo SL ?irketine ait ‘Ambarlik Elektrik Üretim A.Ş.’ adinda ba?ka bir ?irket kurularak, yeniden bir süreç ba?latildi. Daha önce ayni proje için ‘ÇED Gerekli De?ildir’ karari veren Çevre ve Orman Bakanli?i bu kez, Ambarlik 1-2 Regülatörü ve HES projesi için ‘ÇED Gerekli’ karari vererek, ÇED sürecini ba?latti. Yeni firma, proje için DS? ile yeniden ‘Su Kullanim Anla?masi’ imzalanirken; REDAŞ firmasina ait ‘Enerji Üretim Lisansi’ da EPDK tarafindan bu firmaya devredildi. Söz konusu firmanin kurucusunun ise ?spanyol Essentium Grupo S.L. ?irketinin olmasi di?er bir dikkat çekici noktaydi. Proje için ba?latilan ÇED süreci i?lemleri sürdürülürken; Rize Valili?inden Mart 2011’de yapilan açiklamaya göre, firmanin hazirlatmi? oldu?u ‘ÇED Raporu’ nihai olarak kabul edildi. Onaylanma süreci devam eden ÇED Raporu’na süresi içerisinde itiraz edilerek, bu sürecin yasalara, mevzuata ve hukuka uygun olmadi?i belirtildi.
Yargi Sürecinde ??lem Tesis Edildi
Yargi süreci devam ederken, bu süreç içerisinde yeni kurulan firma, Rize ?l Özel ?daresi’ne ba?vuruda bulunarak, Ambarlik 1-2 Regülatörü ve HES projesi için Mevzi ?mar Plani ve Uygulama ?mar Plani hazirlanmasini talep etti. Rize ?l Özel ?daresi’nin hazirladi?i ?mar Planlari Rize ?l Genel Meclisi’nin 9.12.2010 tarihli oturumunda onaylandi. ?l Genel Meclisi’nin bu kararina da süresi içerisinde itiraz edildi. Rize ?l Özel ?daresi, söz konusu projeye ili?kin yargi sürecinin devam etti?i bilgileri olmadi?i yönünde yanit vererek, bu yöndeki çali?malarini durdurduklarini bildirdi.
Bu Süre zarfinda, Rize ?dare Mahkemesi, hazirlanan Bilirki?i Raporu’nu da de?erlendirerek, söz konusu Ambarlik 1-2 Regülatörü ve HES projesi için, Çevre ve Orman Bakanli?i tarafindan verilen ‘ÇED Gerekli De?ildir Karari’nin, ‘kamu yararina ve hukuka uygunluk’ bulunmadi?i gerekçesiyle ‘Yürütmesinin Durdurulmasina’ karar verdi. Mahkeme daha sonra Bakanli?in bu kararini tamamen iptal etti.
Yargi Sürecinde ÇED Olumlu Raporu
Bu sürecin sona do?ru ise Çevre ve Orman Bakanli?i, ayni HES projesi için hazirlanan ÇED Raporunu, bütün itirazlara kar?in ‘Olumlu’ bularak onayladi.
Kazim Delal ve arkada?lari bu kez, Av. Remzi Kazmaz aracili?iyla Bakanli?in verdi?i ÇED Olumlu Raporu için Rize ?dare Mahkemesi’nde ‘yürütmeyi durdurma ve iptal’ istemiyle dava açti. Mahkeme verdi?i ilk kararda, Bakanli?in verdi?i ÇED Olumlu Raporunun yürütmesini 2’ye 1 oyla durdurdu ve Bilirki?i incelemesine karar verdi. Yo?un ki? ko?ullari, kar ya?i?i ve yakla?ik 1 metrelik kar kalinli?i nedeniyle 2 kez ertelenen Bilirki?i ?ncelemesi, yine ayni hava ko?ullarina kar?in yapildi ve hazirlanan Bilirki?i Raporuna yapilan itirazlar kabul edilmedi ve sonrasinda Mahkeme, verdi?i ‘yürütmeyi durdurma kararini’ kaldirdi.
Mahkemenin ‘Yürütmeyi durdurma kararini’ kaldirmasina yapilan itirazlar reddedilirken; dava 11 Ocak 2013 Cuma günü Rize ?dare Mahkemesi’nde duru?mali olarak görülecek.
