Hidroelektrik Santrallere (HES) kar?i ahirindaki ine?ini satip, bankadan kredi çekerek hukuk mücadelesi ba?latan 67 ya?indaki Yurtta? Kazim’in (Kazim Delal) HES mücadelesi devam ediyor.

            Rize’nin, içme suyu havzasi olarak ilan edilen ve kent merkezi dahil 9 belediye ile 26 köyün içme suyunun sa?landi?i Salarha Vadisi üzerindeki Küçükçayir (Andon) Köyü sinirlari içerisinde Ambarlik Enerji firmasi tarafindan yapimi planlanan Ambarlik 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için 2. kez ke?if yapildi.

            Daha önce ayni proje için zamanin Çevre ve Orman Bakanli?i tarafindan verilen ‘ÇED Gerekli De?ildir’ kararina kar?i açti?i davayi kazanarak, Bakanli?in kararini iptal ettiren Kazim Delal; yargi süreci devam ederken yine ayni Bakanli?in ayni proje için verdi?i ‘ÇED Olumlu Raporunu’ da yargiya ta?idi.

            Yurtta? Kazim ve arkada?lari tarafindan Rize ?dare Mahkemesinde açilan davada Mahkeme, Bakanli?in verdi?i ‘ÇED Olumlu Raporunun’ da ‘yürütmesini durdurarak’ bölgede Bilirki?i ?ncelemesi yapilmasina karar verdi.

            Mahkeme karariyla bölgede yapilmasi planlanan ke?if için belirlenen 26 Ocak tarihinde bölgedeki yo?un kar ya?i?i nedeniyle Bilirki?i ?ncelemesi yapilamadi. ?ncelemenin yapilmasi için bu kez 20 Şubat tarihi belirlendi. Kar ya?i?i ve yakla?ik 1 metrelik kar kalinli?ina kar?in bölgede yapilmak istenen ke?if, Kazim Delal’in Mahkeme ve Bilirki?i heyetine verdi?i hukuk dersi ve itirazlari sonrasi yapilamayarak 17 Nisan’a ertelendi.

Mahkemenin belirledi?i, ?zmir Katip Çelebi Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinden Prof. Dr.Ahmet Adem Tekinay, ?zmir Yük. Tek. Ens. Müh Fak. ?n?. Müh. Su Kaynaklari Anabilim Dalindan Doç.Dr. Alper Baba ve Çanakkale 18 Mart Ünv. Müh. Mim. Fak. Çevre Müh. Bölümünden Yard.Doç.Dr. Akin Alten’den olu?an Bilirki?i Heyeti, Mahkeme Heyeti ile birlikte sabah 09.00’da Rize Adliyesinden hareket ederek, Ambarlik HES’in yapilaca?i Küçükçayir Köyü’ne geldi.

Çatum mevkiindeki Andon ?çme Suyu Tesislerinin önünde Orman ve Su ??leri Bakanli?i Şube Müdürü Dindar Ormano?lu, Bakanlik ve il Müdürlü?ü yetkilileri, HES yapimci firmasinin temsilcileri ve köylülerle bir araya gelen heyetler, Rize ?dare Mahkemesi Hakimi Nihat Koçak’in ba?kanli?inda yapilan yemin töreninin ardindan çali?malarina ba?ladi. Kazim Delal ve arkada?larinin avukatli?ini üstlenen Remzi Kazmaz ise Bilirki?i ?ncelemesine katilmadi.

Hakim’den Delal’e Baski: “Hikâye Anlatma. Kisa Kes!”

Ya?mur altinda ba?layan çali?malarda Heyet Ba?kani Koçak, ilk önce davaci Kazim Delal’e neden davaci oldu?unu ve konuyu Bilirki?i Heyetine anlatmasini istedi. Delal’in konuyu ayrintilariyla anlatmasina sinirlenen Hâkim Koçak, mahkemeye sunulan gerekçe ve belgelerin di?inda anlatimlar yapmasini istedi. 67 ya?indaki Kazim Delal, Bilirki?ilerin konuyu ayrintilariyla bilmesi gerekti?ini anlatmaya çali?irken Koçak, “Hikâye anlatma. Kisa kes. Bu davayi niye açtin onu anlat. Fazla konu?ma, di?ari atarim seni. Hocalari uça?a yeti?tirece?iz” ?eklindeki ifadelerle çiki?arak, yüksek sesle uyarmasi, köylülerin ve Yurtta? Kazim’a destek vermek için ke?fe katilan ya?am savunucularinin tepkisini çekti. Kazim Delal ise heyecanlanmasina kar?in sakinli?ini koruyarak, “Sayin Ba?kan, bu davanin sahibi benim, ben açtim bu davayi. Savunma yapamayacak ve konuyu, ?ikâyetlerimizi anlatamayacaksam o zaman bu davaya ne gerek var? Neden geldik buraya o zaman? Hukukun ne anlami kalir” diye kar?ilik verdi. Köylülerin ve ya?am savunucularinin Hakim Koçak’in Kazim Delal’e kar?i sert tutumunu, ‘Hukuk ve bilim uça?a yeti?mek için acele eder mi? Bir Hakimin davaciya kar?i bu kadar a?a?ilayici ?ekilde davranmasi bilime ve hukuka uyar mi’ ?eklinde ele?tirirken, HES çali?anlari ile HES kar?iti köylüler arasinda kisa süreli gerginlikler ya?andi.

Can Suyunun Can Suyu!

Kazim Delal, mahkeme ve bilirki?i heyetine Ambarlik HES’e kar?i neden dava açti?ini anlatirken; önünde bulunduklari Andon ?çme Suyu Tesislerini göstererek, “Bu tesislerden vadiye yüzde 10 oraninda can suyu birakilmaktadir. HES firmasi ise hemen bu tesisin 200 metre a?a?isinda bir regülatör kurarak, bu can suyunu alacak ve yakla?ik 5,5 km’lik tünellerle HES’e ta?iyacak. Bunu yaparken de dereye yine yüzde 10 oraninda can suyu birakacakmi?. Allah a?kina, zaten deredeki su can suyu! Bunlar bunu alacak ve dereye can suyu birakacak. Can suyunun can suyu olur mu? Bunu hangi bilim, hukuk, vicdan veya akil kabul eder” diye sordu.

Buradaki konu?ma ve anlatimlarin ardindan Heyet, bölgede bulunan ve yüzyili a?kin süredir ?ifa kayna?i olarak görülen Andon Ilicalarinin içmeler mevkiine giderek, kayalarin içerisinden çikan do?al maden suyunda incelemelerde bulundu.

Daha sonra yine Çatum mevkiinde bulunan Ambarlik-1 Regülatörü alanina giden heyet, daha önce çali?masi ba?latilan HES tüneli civarinda inceleme yapti ve bölgenin foto?raflarini çekti.

Ke?if çali?malari sirasinda, köylülerle çevreciler ve ya?am savunucularinin Bilirki?i Heyetiyle görü?türülmemesi ve heyetin de buna dikkat edip köylülerden uzakla?maya çali?masi da dikkat çekti.

?ncelemeler sirasinda gazeteciler ile köylülerin de foto?raf çekmesi, ‘Hakim Koçak’in talimati’ oldu?u gerekçesiyle jandarma ekipleri tarafindan engellendi.

Heyet daha sonra, Ambarlik-2 Regülatörünün yapilmasi planlanan Pa?açukur deresi mevkiinde incelemelerini sürdürürken; köylüler heyete, dere boyunca patika yol dahi bulunmadi?ini ancak HES çali?malari sirasinda dinamitlerle yol açilmaya çali?ildi?ini anlatti. Civardaki endemik bitki türleri ile yöreye özgü ?im?ir a?açlarinin kesildi?ini, dinamitlemeler sirasinda peteklerdeki arilarin kaçti?ini anlatan Kazim Delal, söz konusu dere üzerinde 4 ayri içme suyu projesinin bulundu?unu, dereden Andon ?çme Suyu Tesislerine de takviye su alinmak istendi?ini anlatti.

Hakim’den HES’çilere Akil!

Küçükçayir Köyünün altindan geçen su iletim tünellerinde de incelemelerde bulunan bu heyetin çali?masi sirasinda köylülerle HES çali?anlari ve köy muhtari arasinda kisa gerginlik ve a?iz sata?malari ya?andi. Bu sirada Heyet Ba?kani Hâkim Koçak’in HES firmasi ve Orman ve Su ??leri Bakanli?i yetkilileri ile sohbeti esnasinda, dinamitlemeler ve HES çali?malari sirasinda civardaki evler ve arazilerde zararlar olup olmadi?ini sordu. Bakanlik yetkilileri bu yönde bazi ?ikâyetlerin oldu?unu ancak olu?an zararlarin HES çali?malarindan önce mi, sonra mi oldu?u konusunda net tespitler yapilamadi?ini anlatti. Bu sirada Küçükçayir Köyü Muhtari Recep Ali Çil, HES çali?malari nedeniyle köylerinde veya civarda herhangi bir hasar olu?madi?i, HES firmasinin zaten bu yönde sigorta yaptirdi?i ve hasarlari kar?iladi?ini ileri sürdü. Köy Muhtarinin anlatimlarina sert tepki gösteren köylüler, köyde birçok evde hasarlar olu?tu?unu, camlarin kirilarak, kiri?lerin kesildi?ini, arazilerde kaymalar oldu?unu, HES yanlisi oldu?unu ileri sürdükleri muhtar Çil’in heyeti yaniltarak ya?ananlari görmezden geldi?ini iddia ettiler.

Bu sirada Heyet Ba?kani Hâkim Koçak, Bakanlik yetkilileri ile HES firmasi yetkililerine, köylülerin tepkilerinin önlenmesi için meydana gelebilecek bu tür hasarlarin hemen giderilmesi ve telafi edilmesi yönünde anlatimlarda bulunmasi da köylüler tarafindan, ‘Hâkim HES’çilere akil veriyor’ ?eklinde tepkiyle kar?ilandi.

Tepkiler devam ederken Heyet, Ambarlik HES binasinin yapilmasi planlanan Ambarlik Köyü’ndeki alanda incelemelerini sürdürerek, tamamladi.

Heyetin, yakla?ik 7 km’lik bir alanda 2 saat içerisinde, hizlandirilmi? bir ?ekilde çali?malarini tamamlamasina tepki gösteren Yurtta? Kazim, “Bilimi ve hukuku uça?a yeti?tirmek için hizlandirilmi? bir ?ekilde bilimsel ve hukuksal bir çali?ma yapildi. Neredeyse hepimiz strese girdik” diye konu?tu.

Mahkeme Heyeti daha sonra yapilan bilirki?i incelemesine ili?kin bir tutanak hazirlayarak taraflara verdi. Mahkeme, Bilirki?i Heyetine raporunu hazirlamasi için bir aylik bir süre verirken raporda, maddeler halinde siralanan 23 soruya da yanit verilmesi gerekti?ine vurgu yapti.

“Çöpümüzü Teslim Etmeyiz!”

HES firmasina ve yetkililerine tepki gösteren ve Kazim Delal’in ablasi oldu?u ö?renilen 86 ya?indaki Hanife Esir de ke?if çali?malarini ba?indan sonuna kadar izledi ve zaman zaman Mahkeme ve Bilirki?i Heyetine tepki göstererek anlatimlarda bulundu. Kendisinin 100’ üne merdiven dayadi?ini, yüzyillardir bu köyde fakir ama huzurlu bir hayat sürdüklerini anlatan Hanife Esir, “Şimdi ne oldu da bunlar huzurumuzu bozmaya geldi. Bizim satilik ne suyumuz ne de topra?imiz var. Paralarini ba?larina çalsinlar. Burada bombalar patladi, evlerimizde büyük korkular ya?adik. Devleti aradik yanimizda ama ?imdi bakiyoruz ki bu HES’çilerin yanindalar. Bo?una kimse kendini zorlayip umutlanmasin. Bu HES’leri burada yaptirmayaca?iz. Ölürsem de bu yolda öleyim. Bizim gidecek ba?ka yerimiz yok. Evlatlarimizin, torunlarimizin da buradan ba?ka gidecek yerleri yok” diye tepkisini dile getirdi.

 HES firmasina da sert çikan Yurtta? Kazim, “Onlara göre hava ho? ve burada HES yapilmasinda sakinca yok! Sadece kendi rant ve çikarlarina bakiyorlar. Burada insan ya?iyor mu, bu insanlar ne eder, nasil ya?ar burada, bu sular, bu toprak, bu kültür nasil korunur diye bir dertleri de yok. Köylülere ve bizlere rü?vetler teklif ederek, yerimizi, yurdumuzu, topraklarimizi, sularimizi size teslim etmemizi bekliyorlar. Daha çok beklerler! Bir çöpümüzü dahi onlara teslim etmeyece?iz” diye tepkilerini sürdürdü.

Mahkeme Masraflari için ?ne?ini Satip, Kredi Aldi!

Bilindi?i gibi, daha önce ayni HES projesi için, Bakanli?in verdi?i ‘ÇED Gerekli De?ildir’ kararina kar?i dava açan Yurtta? Kazim, bu davanin masraflarini kar?ilayabilmek için ahirinda sütü için besledi?i ine?ini satmi?ti.

Kazim Delal’in açti?i dava süreci devam ederken; ayni proje için daha önce ‘ÇED Gerekli De?ildir’ karari veren zamanin Çevre ve Orman Bakanli?i, projede yapilan firma de?i?ikli?inin ardindan ayni proje için ‘ÇED Gerekli Karari’ vererek, ÇED sürecini i?letmi? ve Ambarlik Elektrik Ürt. Da?. Paz. San. ve Tic. A.Ş. tarafindan yapilmasi planlanan Ambarlik 1-Il Regülatörleri ve HES projesi hakkinda 22.03.2011 tarihinde 2142 sayili ÇED Olumlu kararini vermi?ti.

Rize ?dare Mahkemesi’nin Bakanli?in ‘ÇED Gerekli De?ildir’ kararini ‘?ptal’ etmesinin ardindan, Yurtta? Kazim ve arkada?lari bu kez de Bakanli?in, ayni proje için verdi?i ‘ÇED Olumlu Raporu’nun ‘yürütmesinin durdurulmasi ve iptali’ istemiyle daha açti. Yurtta? Kazim, bu dava ve mahkeme masraflari için bu kez de bankadan emekli maa?i kar?ili?inda kredi çekti. Mahkeme, bu davada da ‘yürütmeyi durdurma’ karari vererek Bilirki?i ?ncelemesi yapilmasina hükmetmi?ti.