Özellikle Do?u Karadeniz Bölgesi’nde yerel halkin hidroelektrik santral (HES) projelerine kar?i sürdürdü?ü tepki, demokratik ve hukuksal mücadele devam ederken; hükümetin HES’lerin önünü açilmasi yönündeki çali?malari da sürdürülüyor.

            Köylüler ve HES’lere kar?i mücadele eden ya?am savunuculari, hukuksal mücadelede ortaya konulan HES’lerin yasa ve yönetmelikler ile hukuka açikça aykiri oldu?u ve bilimsel raporlarda vurgulanan do?al ya?am alanlarina geri dönü?ümsüz zararlar verdi?i gerçeklerinden yola çikarak mücadelelerini her alanda sürdürüyorlar.

            HES’lere kar?i mücadele eden köylüler, enerji firmalarinin yaninda yer alan kolluk kuvvetleriyle kar?i kar?iya getirilerek; cop ve biber gazlari ile dipçik darbelerine maruz kalirken; köylülerin bu mücadelesi hem enerji ?irketleri ve hem de siyasiler tarafindan ‘terör’ suçlamalariyla kar?i kar?iya kaliyor.

            Köylüler ÇED Toplantisini Yaptirtmadi

            Gerze’de termik santral kar?iti köylüler ile Tortum ve Solakli’da HES’lere kar?i direnen ve tepki gösteren köylülere yapilan müdahalelerin ardindan ?kizdere’de HES projelerine tepki gösteren köylüler ÇED toplantisini yaptirmadi.

            648 Sayili KHK’yla kaldirilan Trabzon Kültür ve Tabiat Varliklarini Koruma Kurulu tarafindan, ?kizdere Derne?i ile yöre halkinin ba?vurusu üzerine, 2 yillik bir incelemenin ardindan Do?al S?T Alani ilan edilen ?kizdere Vadisi’nde yapimi planlanan HES projesi için ?kizdere’nin Çamlik Köyü’nde yapilmak istenen ÇED toplantisi köylülerin protestosu nedeniyle yapilamadi.

            Daha önce ‘Turizm Bölgesi’ ilan edilen Ovit Da?i alani içerisinde yer alan Çamlik ve Sivrikaya Köylerinde ‘Köhser Deresi’ üzerinde Davraz enerji firmasi tarafindan yapilmasi planlanan 6,22 megavat kurulu gücündeki Sarmakol HES projesi için Çamlik Köyü’nde ÇED toplantisi yapilmak istendi.

            Köylerinde ve bölgede hiçbir HES projesi istemediklerini, ?kizdere Vadisi’nin S?T Alani ilan edildi?ini ve bölgenin ayrica Turizm Bölgesi oldu?unu ve koruma öncelikli alanlar arasinda yer aldi?ini kaydeden köylüler, yapilmak istenen ÇED toplantisinin yasalara ve hukuka aykiri oldu?u ve toplantiyi düzenlemek isteyenlerin açikça suç i?ledi?ini belirterek; toplantiyi protesto etti.

            Hukuka Aykiri ??lem

            Toplantinin yapilaca?i Çamlik Köyü kahvehanesinin önünde toplanan köylüler, ÇED toplantisi için jandarma e?li?inde köylerine gelen Çevre Müdürlü?ü ile firma temsilcilerini havanin so?uk olmasi nedeniyle içeride a?irlayacaklarini ve kendilerinin de kahvehane içerisinde tepkilerini dile getireceklerini kaydederek; toplantinin yapilmasini istemediklerini ve toplantinin yapilamadi?ina ili?kin bir tutana?in kendilerine verilmesini istediler.

            Toplantinin yapildi?i kahvehanede, köy muhtarlarinin sözlü ifadesi ile köylüler adina konu?an Derelerin Karde?li?i Platformu ?kizdere Temsilcisi ?smet Ek?i, köylülerin hiçbir ?ekilde köylerinde veya bölgede HES projesi yapilmasini ve söz konusu HES’lere ili?kin herhangi bir ÇED toplantisini da kabul etmediklerini kaydederek; yapilan toplantinin yasa ve yönetmelikler ile hukuka aykiri oldu?unu kaydetti.

            ÇED Firmasinin Uyanikli?i!

            Köylüler, bölgelerinde HES’leri istemediklerini, yapilan hukuksuzluklara ve yasa di?iliklara ortak olmayacaklarini, su ve topraklarina sahip çikmak için HES’lerle sonuna kadar mücadele edeceklerini kaydederken; enerji firmasi yetkilileri köylülerin iyi niyetinden yararlanarak, ÇED toplantisi yapiyormu? gibi hareket etmeye ve anlatimlarda bulunmak istemesi ise dikkat çekti.

            Köylüler, ‘biz sizi burada misafir severli?imizle a?irlamak istiyoruz’ ?eklinde tepki gösterdi?i firma temsilcileri, bu uyari ve tepkilere kar?in anlatimlarini sürdürdü. Proje ile yilda 19 milyon kilovat saat elektrik üretilece?ini anlatan firma yetkilileri, ‘Sarmakol HES için Sivrikaya Köyü içinde yapilacak regülâtörden alinacak suyun boru ile Çamlik Köyüne ta?inaca?i, bölgenin arazi ve jeolojik yapisinin heyelanli oldu?u için kanal tipi de?il, toplam uzunlu?u 3 bin 200 metre olan 1,30 metre çapindaki borularla denge bacasina ta?inarak, 340 metre uzunlu?undaki cebri boru ile HES’teki 2 türbine ula?tirilaca?ini’ anlatti.

            “Hukuksuzlu?a Ortak Olmayaca?iz!”

            Bu anlatimlara da tepki gösteren köylüler ve Derelerin Karde?li?i Platformu ?kizdere Temsilcisi ?smet Ek?i, “Bakin, biz sizi yasalara aykiri ve hukuksuz bir i?lem yapti?iniz do?rultusunda uyariyoruz. Bu toplantiyi burada yapamazsiniz. Köylüler olarak bunu istemiyoruz. ?kizdere Vadisi S?T alani ilan edildi. ?kizdere vadisinde turizmin geli?tirilmesini istiyoruz. Anlatimlarinizdan da anla?ildi?i gibi bizim ya?am alanlarimizi ortadan kaldiracak, sularimiza el koyarak kontrol altina alacak, bizleri tarihi, sosyal ve kültürel de?erlerimizden kopararak do?al ya?am alanlarimiza geri dönü?ümsüz zararlar verecek bir proje hazirliyorsunuz. Biz burada oldu?u gibi hiçbir vadimizde, ülkemizin hiçbir kö?esinde bu tür projeler istemiyoruz” ?eklinde tepkilerini sürdürdü.

            Toplantinin yapilamadi?ina dair bir tutanak tutulmasini ve bir nüshasinin da kendilerine verilmesini isteyen köylüler, toplanti yapmak isteyen firma yetkilileri ile di?er yetkililerin herhangi bir yasal aykirilik ve hukuk di?ili?a neden olmadan köylerinden ayrilmalarini istedi.

“Su Bollu?unda Susuz Kalmayalim”

Toplanti sonrasinda tepkilerini dile getiren Çamlik Köyü Muhtari Şemsettin Özkan, köylerinde ve vadilerinde HES istemediklerini kaydederek; “HES’lerin yaptiklarini görüyoruz. Yapilan çali?malar ortada. Artik biz bu projenin köyümüze yarar mi, yoksa zarar mi var, bunu tarti?miyoruz. Buralari bizlerden önde atalarimizin, dedelerimizin ya?adi?i ve bizlere kadar ula?tirdi?i ya?am alanlarimiz. Burasi turizm bölgesidir. Bunu devletin yetkili birimleri ilan etti. Burasinin korunmasi için çe?itli kararlar alindi ve son olarak da S?T Alani ilan edildi. Şimdi ise buralarin bozulmasi ve yok olmasi için yine devletten izin alindi?i kaydedilen çali?malar yapilmak isteniyor. Bunu anlayamiyoruz. Bizler elektri?e veya enerjiye kar?i de?iliz ama köyümüzün, yaylalarimizin bozulmasini, sularimizin kurutulmasini istemiyoruz. Köyümüzdeki ekolojik dengenin bozulmasi bizlerin de buradan göç etmesi anlamina gelir. Bakin, burada ayrica, dünyada nesli tükenen Da? Horozu için ?enlikler yapiliyor. Da? Horozu zarar görmemeli. Çamlik deresi üzerinde de?irmenlerimiz, balik çiftliklerimiz var. Burada 8 de?irmen 3 balik çiftli?i var. Bunlarin suyu ne olacak. Dereye ne kadar can suyu birakilacak ve kontrolü düzenli yapilacak mi? Su bollu?unda susuz kalmayalim”  ?eklinde de?erlendirmelerde bulundu.

“S?T Alanina HES Olur mu?”

Sivrikaya Köyü Muhtari Oktay Aksu ise, “Öncelikle biz köyümüzde ve vadimizde hiçbir ?ekilde HES projesi falan istemiyoruz. Bizim köyümüz turistik bir yayla köyü. Da? horozunun ya?adi?i mintikadayiz. Bizim de regülâtör yapilacak yerden a?a?i 8 tane su de?irmenimiz var. Su toplanacak yerde mezarlarimiz var. Tarihimiz, kültürümüz, ya?am alanlarimiz her ?eyimiz burada. Köyümüz turizm ve koruma amaçli olarak S?T Alani kapsamina alinmi?ti. S?T alanina HES olur mu? Biz yapilmasini istemiyoruz. Yapilan yerleri görüyoruz. Kimse bizden bu projelere destek vermemizi beklemesin” dedi.

HES’ler Virüs Gibi…

Toplanti sonrasinda de?erlendirmelerde bulunan Derelerin Karde?li?i Platformunun ?kizdere Temsilcisi ?smet Ek?i, 78 kilometrelik ?kizdere Vadisi’nin 26 HES projesi ile ülke genelinde en fazla HES projesinin bulundu?u vadiler arasinda yer aldi?ini vurgulayarak; “Ülkemizin her su gözesini ve vadisini adeta bir virüs gibi saran bu projelerden kurtulabilmek için vadimizin S?T Alani kapsamina alinmasini istedik. ?ki yillik bir de?erlendirme sonrasinda ?kizdere Vadisi Do?al S?T Alani ilan edildi. Bu karar üzerine ülke genelinde oldukça ilgi çekici tarti?malar ya?andi ve ba?ta Sayin Ba?bakan ve Bakanlar olmak üzere çe?itli siyasiler tepki gösterdiler ve karar bugüne kadar ayrintilariyla açiklanmadi. Kesinli?e kavu?madiysa da halen geçerli olmali. Yakla?ik 9 ay önce bu konu hakkinda yazdi?imiz dilekçemize yetkililerden halen bir cevap alamadik. Kanun Hükmünde Kararname çikardilar, Koruma Kurullarini ortadan kaldirdilar ama burasi halen S?T Alani. S?T olan yerde HES yapilamaz. Ayrica bu bölge çe?itli özellikleri nedeniyle dünya genelinde koruma öncelikli alanlar arasinda yer aliyor. Önce bunlarin iyi bilinmesi lazim! Bugüne kadar yapilan HES’lerin verdi?i zararlar ortada. Yarginin verdi?i kararlar ortada. Bilimsel raporlar ve hukuksuzluklar ortadayken; hele de böyle bir alanda böylesine bir çali?ma yapilmasi yasalara, yönetmeliklere ve hukuka açikça aykirili?in daniskasi de?il midir? Anayasamiz ortada, yasa ve yönetmelikler, bilimsel raporlar, yargi kararlari ortadayken, hukukun üstünlü?ünün temel alindi?i ülkemizde bu tür çali?malari savunanlarin hangi gerekçelere si?inacaklari ise apaçik ?ekilde ortada. Bizler, ülkemizin her kö?esinde, her vadisinde, Anadolu’nun her su gözesinin ba?inda nöbet tutan köylüler, yöre halki olarak sularimiza ve topra?imiza, tarihimize, kültürümüze ve sosyal de?erlerimize, ülkemizin do?al kaynaklarina sahip çikarak, sularimizin ticarile?tirilmesinin önünde duraca?iz ve bu projelere kar?i mücadelemizi sürdürece?iz” dedi.

Daha Önce de ÇED Toplantisi Yapilmak ?stenmi?ti

?kizdere Derne?i ve yöre halkinin ba?vurusu üzerine Trabzon Kültür ve Tabiat Varliklarini Koruma Kurulu tarafindan Ekim 2010’da Do?al S?T Alani karari alinan ?kizdere Vadisi’nden kurulmasi planlanan 26 HES projesinden biri olan Gelinta?i HES projesi için de ?kizdere Vadisinde ÇED toplantisi yapilmak istemi?ti.

Yataksu enerji firmasi tarafindan Rize’nin ?kizdere ilçesi Çakçor Deresi üzerinde yapilmasi planlanan 3,33 megavat kurulu gücündeki ‘Gelinta?i Regülatörü ve HES’ projesi için ÇED Yönetmeli?i gere?i, 26 Kasim 2010 Cuma günü Sivrikaya Köyü köy kahvehanesinde yapilmasi planlanan toplanti; daha sonra S?T karari gere?i Çevre ve Orman ?l Müdürlü?ü tarafindan iptal edilmi?ti.

S?T Alaninda ‘ÇED Gerekli De?ildir’ Karari

Öte yandan, halen S?T Alani belirsizli?i devam eden ve S?T kararinin ayrintilari açiklanmayan ?kizdere Vadisi’nin Rüzgarli Köyü sinirlari içerisinde, Baysan Elektrik Üretim A.Ş. tarafindan yapilmasi planlanan 10 megavat kurulu gücündeki Rüzgarli 1-2 Regülatörü ve HES projesi için Çevre ve Şehircilik Bakanli?i ÇED ?zin ve Denetim Genel Müdürlü?ünce ‘ÇED Gerekli De?ildir’ karari verildi?i ö?renildi.

Bakanli?in proje hakkinda yapti?i duyuruda, söz konusu projeye ait Proje Tanitim Dosyasinin (PTD), incelenip de?erlendirilmesi sonucunda, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayili Resmi Gazetede yayimlanan ÇED Yönetmeli?inin 17. Maddesi gere?ince ‘Çevresel Etki De?erlendirmesi Gerekli De?ildir Karari’ verildi?i kaydedildi.

“Yasalar ve Hukuk Çi?neniyor, Suç ??leniyor”

?kizdere Vadisindeki projelere ili?kin Derelerin Karde?li?i Platformu’ndan yapilan açiklamada ise Do?al S?T Alani ilan edilen ?kizdere Vadisi’nde yapimi devam eden ve yapilmasi planlanan HES projelerinin durdurulmasi ve iptal edilmesi yerine, sürecin hiçbir ?ey olmami? gibi devam etmesinin yasa ve hukuk tanimazlikta son nokta oldu?u vurgulanirken; sorumlularin suç i?ledikleri kaydedildi.

           ?kizdere Vadisinin, 648 Sayili KHK ile ortadan kaldirilan Trabzon Kültür ve Tabiat Varliklarini Koruma Kurulu tarafindan 2010 yilinin Ekim ayinda S?T Alani ilan edildi?i vurgulanan açiklamada; söz konusu S?T Kararinin ayrintilarinin açiklanmamasi ve Koruma Kurullarinin ortadan kaldirilmasina kar?in halen devam etti?i de ifade edildi.

?kizdere’de HES yapimci firmalari tarafindan düzenlenen ÇED Sürecine Halkin Katilimi toplantilari ile Bakanlikça verilen ‘ÇED Gerekli De?ildir’ kararinin, Anayasaya, yasa ve yönetmelikler ile hukuka aykiri bir giri?im oldu?u kaydedilen açiklamada, özellikle ÇED sürecini devam ettiren Çevre ve Şehircilik Bakanli?i, Orman ve Su ??leri Bakanli?i ile konuya ili?kin di?er idari birimlerin bu konuda açikça suç i?ledi?ine de dikkat çekildi.

78 Kilometrede 26 HES

            ?kizdere Vadisi’nin Do?al S?T Alani ilan edilmesi için ?kizdere Derne?i’nin giri?imi ile 2008 yilinda Trabzon Kültür ve Tabiat Varliklarini Koruma Bölge Kurulu’na ba?vuruda bulunulmu?; Kurul 22 Ekim 2010’da vadinin Do?al S?T Alani ilan edilmesi yönünde karar vermi?ti. Yakla?ik 78 kilometrelik ?kizdere Vadisi üzerinde devam eden yargi süreçlerine kar?in Ba?bakan Erdo?an’in açili?ini yapti?i bir tanesi deneme üretimine ba?layan, 3’ünün in?aat çali?malarina devam edilen toplam 26 HES projesi bulunuyor. Vadideki projelerden 2’si için Rize ?dare Mahkemesi ÇED projelerini iptal etmi?, 2 ayri proje için de ‘Yürütmenin Durdurulmasi’ yönünde karar vermi?ti.