Aile kökeni olarak Cimil Başköylüdür. Dedesi Kumbasar-zâde Murat Efendi, Rize’de hapishane müdürlüğü yapmış, sevilen sayılan bir insandı. Babası Fikri Kumbasar, 1896 yılında Cimil’de doğdu ve Rüştiyeyi Rize’de liseyi Trabzon’da okudu. Birinci Dünya Savaşı’nda Rus işgali nedeniyle muhacir çıkan aile, 1916-18 yılları arasında Suşehri, Zara, Amasya ve Tokat yörelerinde kaldıktan sonra tekrar Rize’ye döndü. Bu muhaceret nedeniyle Trabzon Lisesi’nin bitirme imtihanlarına giremeyen Fikri Kumbasar, Sivas Lisesi’nden mezun oldu. Harp sonrasında İstanbul Hukuk Mektebi’ne kaydoldu ise de ikinci sınıftayken İstanbul işgale uğradı ve okulları kapatıldığı için tahsilini tamamlayamadı.
BABASI İL BAŞKANI, AĞABEYİ KURUCU MECLİS ÜYESİ
Fikri Kumbasar 1924 yılında Arhavi, daha sonra Fındıklı (Viçe), İkizdere (Kurayiseba) ve Çayeli (Mapavri) nahiye müdürlükleri yaptı, bilahare Hopa kazasına kaymakam oldu. İstifa ederek memuriyetten ayrıldıktan sonra Rize merkezde dava vekilliğine başlamış ve Rize’de CHP il başkanlığı yapmıştır. En büyük abisi Mehmet Ali Kumbasar, babasının yolundan yürümüş ve 1944 yılında İstanbul Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştu. Rize’de serbest avukatlık yaparken 1948 yılında babasından Cumhuriyet Halk Partisi Rize İl Başkanlığını devralmıştır. Bu görevini 1961 yılına kadar sürdüren Mehmet Ali Kumbasar, 1960 ihtilalinden sonra 1961 de anayasa yapmak üzere toplanan Kurucu Meclis’te Rize temsilcisi olarak bulunmuş ve 1961 yılında vefat etmiştir.
RİZELİLER HİZMETLERİNİ UNUTMADI
Sami Kumbasar, 11 Haziran 1937 tarihinde Tophane Mahallesi’nde doğdu. 1944 yılında, Rize İstiklal İlkokulu’nda öğrenime başladı. 1951’de Rize Ortaokulu’ndan 1956 senesinde Rize Lisesi’nden mezun oldu. Üniversite eğitimine İstanbul Tıp Fakültesi’nde başladı. 1959 senesinde Tıp Fakültesinden ayrılarak, Diş Hekimliği Fakültesi’ne geçti.1962 senesi Ekim ayında da diş hekimi olarak mezun olduktan sonra, Malatya’da bir diş polikliniğinde mesul müdür olarak işe başladı. Burada beş ay görev yaptıktan sonra askere alındı. İzmir Sıhhiye Okulu’ndan mezun olduktan sonra Bitlis’te görev yaptı. Askerlik bitiminde Rize’ye dönen ve muayenehane açan Sami Kumbasar, 1965 Mart ayında Rize Devlet Hastanesi’nde göreve başlamış ve Bitlis’te askerlik yaparken tanıştığı İngilizce öğretmeni Güngör Hanım’la evlenmiştir. 1968’de Rize’de başlayan sosyalizasyon uygulaması nedeni ile hastaneden ayrılıp kendi muayenehanesinde çalışmaya devam etti. Memuriyetten ayrıldıktan sonra çevresinden gelen ısrarlar nedeni ile siyasete girmeye karar verdi.
RİZE’NİN KAZA VE KÖYLERİNİ TEK TEK DOLAŞTI
Demokrasi seviyesinin gereği olarak o dönemde kimin milletvekili olacağına parti mensubu olan delegeler karar veriyordu. Bu nedenle Rize’nin kaza ve köyleri dolaşmaya ve köylerdeki parti delegelerini ziyaret etmeye başladı. Anılarında bu olayı “1969 yılında milletvekilliği adayı olmak için dolaşırken gördüklerim bana rehber oldu. Benim ileride neler yapmam icap ettiğini öğretti” diye anlatır.
TUTUM VE DAVRANIŞLARIYLA SAYGINLIK KAZANDI
Ön seçimde halkın liste başına oturttuğu Sami Kumbasar, 12 Ekim 1969’da yapılan seçimde, Rize’de CHP’nin oylarını %30 artırarak (yaklaşık 26 bin oy aldı) milletvekili seçilmişti. CHP’den Rize milletvekili olarak Ankara’ya gittiğinde siyasete girdikten sonra CHP genel merkezine de ilk defa gidiyordu. Çalkantılı bir dönemde meclise girmiş, gerek parti içinde gerekse meclis çalışmalarında tutum ve davranışları ile büyük bir saygınlık kazanmıştır. Türk siyasetine şekil veren 12 Mart muhtırasından sonra istifa eden hükümetin yerine, CHP’den Nihat Erim’in partiden istifa ettirilerek başbakan yapılmasına, parti grubunda, “başbakanın grubu en büyük partiden olması demokrasi gereğidir” diyerek karşı çıkmıştı.
ÇAYKUR İÇİN YASA TASLAĞI HAZIRLADI
Bu çalkantılar içinde geçen ilk dönem meclis çalışmaları esnasında hazırladığı ÇAYKUR yasa taslağı için kulis çalışmaları yapmıştı. Tasarı 6 Aralık 1971 tarihinde TBMM’den geçmiş ve kanunlaşmıştı. ÇAYKUR yasası 1971 de çıkmasına rağmen, ÇAYKUR Genel Müdürlüğü’nün Rize’de olması işini çözmek zamanını almıştı. Bu nedenle ÇAYKUR’un kuruluşu 1973 yılında Yılmaz Oteli’nin kiralanması suretiyle gerçekleştirilebildi. İsmet İnönü’ye büyük bir saygı duymasına rağmen, Genel Sekreterlikten istifa eden Ecevit’e destek vermişti. İstifa sonrası Ecevit’in halkla kucaklaşmasını ve büyük çıkışını sağlayan Karadeniz gezisini organize edenler arasında yer almıştı. 14 Mayıs 1972 tarihinde CHP kurultayında Ecevit’in genel başkan seçilmesine katkıda bulunmuştur.
ÖZELLİKLE HASTALAR ONUN KAPISINI ÇALARDI
1973 yılında Cumhurbaşkanlığı seçiminde Faruk Gürler’in adaylığına ve seçilmesine karşı mücadele vermişti. Dürüstlüğü, çalışkanlığı, demokrasi anlayışından taviz vermeden yoluna devam etmesi ve yaptığı çalışmalar nedeni ile halkın büyük beğenisini kazandı. Sadece Rizeliler değil özellikle doğu illerinden çok sayıda seçmen Ankara’daki her tür sorunu için Sami Kumbasar’ın kapısını çalardı. Özellikle hastası olanların Ankara’da çaldığı ilk kapı Sami Kumbasar’ın kapısıydı. Ziyaretçilerinin yanı sıra mektup yazanların da işlerini titizlikle takip ederdi.
HALKOIN DERDİYLE DERTLENDİ
1973’de ön seçimlerinde Rize’de tekrar liste başı oldu.
Hizmetleri ve ilkeli tutumu ile halkın beğenisini kazandığı için, CHP Rize’de birinci parti oldu. Bu, CHP’nin1950 yılından sonra Rize’deki en büyük başarısıydı. Bu başarıda Sami Kumbasar’ın halkla diyaloğu çok önemli rol oynamıştı. Çünkü Rize’ye her gelişinde sadece partilileri ya da köylüleri ziyaret etmiyor, Rize Hapishanesini de ziyaret edip mahkûmların dertleri ile ilgileniyordu.
ARABASI YOKTU MECLİSE OTOBÜSLE GİDERDİ
1973-76 yılları arasında, iki buçuk sene Meclis İdare Amiri olarak hizmette bulundu. Mecliste Sağlık, Gümrük- Tekel ve KIT komisyonlarında görev yaptı. İki dönem milletvekilliği yapmasına rağmen, arabası yoktu. Meclise halk otobüsü ile gidip geliyordu. Meclis üyesi olarak ilk yurtdışı seyahatini 1975 yılı Haziran ayında, Meclis İdare Amiri olarak Cumhurbaşkanı ile bir İran seyahatine katılarak gerçekleştirdi. 21. kurultayda Parti Meclisi’ndeki yerini Orhan Eyüpoğlu’nun ricasıyla Hasan Güven’e bıraktı. 14 Aralık 1974 tarihinde yapılan 22. CHP Kurultayı’nda yeniden Parti Meclisi’ne seçildi.1976 yılı Mart ayı başlarında Deniz Baykal’ın olduğu hizipçilere karşı parti meclisinde, Genel Yönetim Kurulu’na aday oldu ve seçildi. Bu olay Baykal ve arkadaşlarının istifasına neden olmuştu. 1977 yılında yapılan n seçimde delege tarafından tekrar liste başı yapılan ve milletvekili seçilen Kumbasar, bu dönemde, Ecevit’in isteği ile 1978’de tekrar Genel Yönetime Kurulu’na seçildi. Ecevit’in hükümet kurma şeklini içine sindirememişti. Daha sonra bağımsız bakanlardan şaibeli olanların partiye alınmasına itiraz etti. Ecevit ile olan anlaşmazlıkları nedeni ile Rize Milletvekili Yılmaz Balta ve Artvin Milletvekili Mehmet Balta ile birlikte istifa etti. Fakat cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeni ile meclis toplanamadığı için genel kurula gelemeyen bu istifa gerçekleşmemiş sayıldı.
SİYASİ YASAKLILAR ARASINDA YER ALDI
12 Eylül 1980 sonrasında CHP yöneticisi olarak 10 yıl yasaklandı.12 Eylül yönetiminin söylemlerle halkı eski demokrasi anlayışına karşı şartlandırmak için yaptığı açıklamalara, hiç bir milletvekilinin koltuğunu bırakmak istemediği şeklindeki açıklamalarına kendi istifalarını örnek göstererek karşı çıktı. Yasakların kaldırılmasından sonra, ihtilalin sonlandırdığı parti faaliyetlerini tekrar kesildiği noktaya getirmek üzere partisine üye ve milletvekili adayı oldu. Fakat halkın iradesinin olmadığı yerde seçime girmem diyerek siyasi hayatını kendi iradesi ile noktaladı. Yasaklı dönemin sona ermesinden sonra siyasete dönmeyen Sami Kumbasar, bu dönemde birçok sivil toplum kuruluşunun kuruluşu ve faaliyetlerine katıldı.
ANILARI KİTAPLAŞTI
Karadeniz tarihi üzerine yaptığı çalışmalar ve kaynak eserleriyle tanınan Mehmet Bilgin, Uğur Sami Kumbasar’ın anılarını kitaplaştırdı. Anı, söyleşi tarzında hazırlanan Bir Cumhuriyet Milletvekili Sami Kumbasar Kitabı Sami Kumbasar’ın hayat hikâyesi yanında Rize siyaset tarihine de ışık tutuyor. Usta Kalem Mehmet Bilgin’in elinde yakın siyaset tarihimize ışık tutan ilk toplantısında yer almak ve kitaba görsel destek vermenin mutluluğunu yaşadım.
Hasan Tuncer Türüt Ağabeyimize destekleri için teşekkürler...
Fatih Sultan KAR / İST.
