TARAF53: Birço?umuzun Çorum deyince aklina gelen Leblebicilik olmadi?ini Çorum u gezerek anladik.

    Çorum Gazeteciler Cemiyeti Ba?kani ve Hâkimiyet Gazetesi Sahibi Şevket Erzen in davetlisi olarak gitti?imiz Çorum da fikirlerimiz ve zikirlerimiz de?i?ti. Karadeniz Gazeteciler Federasyonun toplantisina katilmak üzere gitti?imiz Çorum da tarihi mekânlari gezdik ve Çorum hakkinda bilmediklerimizi ö?rendik.

    Tarihi ya?adi?imiz Çorum da Arkeoloji uzmani Metin Çakar rehberli?inde Alacahoyuk ve Hattu?a yi gezdik.

    ?lk dura?imiz olan Alacahoyuk köyüne gittik, 7-8 bin yil önce insanlar nasil ya?ardi, ne giyerdi, nasil gezerdi ve ne yerdi bu köyde bunlari gördük. Rehberimiz Metin Çakar tam donanimiyla Bize önce Alacahoyuk köyünde ki Hitit devletinden kalma eserleri yerinde göstererek anlatti. Çakar “ ?nsanlar ma?aralardan çikarak nasil ya?adilar, biçak, elbise ve di?er ihtiyaçlarini nasil kar?iladilar. ??te insanlarin o dönemlerde ki ya?amlari ve Alacahoyuk köyünde 1910 lu yillarda bulunan tarihi bir kalinti üzerine Mustafa Kemal Atatürk buraya bir ekip göndererek arkeolojik çali?ma ba?latti.1935 yilinda ba?layan Kazilarda Atatürk cebinden verdi?i bu parayla buraya gelen ekip çali?malara ba?layarak Hitit devletinin kalintilarina rastladi. 13 kral mezari bulundu. Objeler ve metal e?yalar bulundu.

Hattiler ve Hititlerin o tarihte ki yazilimlari ortaya çikti. Ankara da bulunan Geyik heykeli Hattiler den kalma. 5 bin yil önce bu köyde 2-3 bin ki?i ya?iyordu. Burada bulunan heykeller ile L?R müzik aletinin Hititlere ait oldu?unu tespit ettik.

    KAZI SÜRÜYOR

Alacahoyuk köyünde kazilarin devam etti?ini söyleyen Metin Çakar “ Aradan geçen 4-5 bin yil sonra kazilarda köy yava?, yava? ortaya çikiyor. Halen kazilar devam ediyor ve bu kazilarda çok sayida tarihi kalintiya rastlamak mümkün, Alacahoyuk köyünde Tarih bilimcisi Prof. Dr Aykut Çinaro?lu ba?kanli?inda ekip çali?malarini sürdürüyor. Bu köye çok sayida Alman ve Japon turist gelmekte. 1910 lu yillarda Almanlar ile i? birli?i yapmamiz sonucu sadece o ülkeye kazi izni vermi?tik ve birçok eser buradan Almanya ya götürüldü. Bulunan de?erli e?yalar bize verildi, tarihi kalintilari Almanlar aldi. O dönemde Padi?ah in verdi?i izin ile hala kazi yapmaktalar” dedi.

      TAR?H YER ALTINDA

Alacahoyuk köyünde çok sayida yazilim bulduklarini söyleyen Metin Çakar” Ülkemizde maalesef devlet kadrosunda 320 Arkeolog bulunmakta ve yeterli arkeolog bulunmamakta, Dünyanin en iyi tesisati ile donatilmi? olmamiza ra?men bu rakam Almanya da 25 bin dir. Yeterli ekibimiz olmadi?i gibi yeterli ödene?imiz olmadi?i için çali?malarimiz a?ir sürmekte ve Alacahoyuk köyünde 300 metre çapinda bir alanda çali?malarimiz çok a?ir gitmekte, bu köyde yer alti tünellerinden tutun çok sayida madeni e?ya ile çok sayida de?i?ik eserler yer altinda yatmakta” dedi.

     BAŞKENT HATTÜŞA

Çorum iline ba?li en küçük ilçe olan Bo?azkale ilçesi yakinlarinda bulunan Hattü?a antik kentin M.Ö 2000 li yillarda 35 bin nüfuslu bir yerle?im yeri oldu?u ortaya çikti. Bo?azkale ilçesi yamacinda bulunan Hattü?a antik kent tam bir tarih kokuyor.Anitta ?simli kralin ya?adi?i ?ehir olan Hattü?a kentinin çevresinde 8 km uzunlu?unda surlar bulunmakta ve bu surlar tarihe izini biraktilar. Zaman içinde rüzgar ve toprak kaymalari ile yerin 1,5 metre altinda kalan Hattü?a ?ehrinde ba?latilan kazi çali?malari maalesef ödeneksizlik yüzünden ilerlemiyor.

     UNESCO TESC?LL?

Dünya da Unesco tarafindan tescillenen 10 yerden biri olan Hattü?a”nin tarihi hakkinda bilgi veren Arkeolog Metin Çakar “ Hititler o tarihte Asurlar ile ticaret yapmaktaydi ve Dünya da ilk okuma yazmayi bulan Asurlar di, Hititler ile ticaret yaptiklari sirada Asurlar o dönemlerde okuma yazmayi Hititler e ö?retmeye ba?ladilar. Ticaret gere?i okuma yazma ö?renen Hititler bunu geli?tirmeye ba?ladilar ve Kiliseler bu görevi üstlendi. Az çok okuma yazma bilenler büyük görevlere geliyorlardi” dedi.

     ?NC?L DE YER ALIYOR

Hattü?a nin ?ncil kitaplarinda isminin var oldu?unu söyleyen Çakar “ 16 Yüz yilda Avrupa da kiliseler tarafindan görevlendirilen gezginler vardi. Bunlar ?ncil kitaplarinda yer alan bu isimleri aramaya çikmi?lardi. O tarihlerde ?ngiltere ve Paris ten gelen bilim adamlari bu bölgelerde gezerek ara?tirmalar yapiyorlar ve bulduklari eski parçalari incelemeye aliyorlardi.  1850 yilinda Kiliseler tarafindan görevlendirilen ve Osmanli gibi giyinen, Osmanlica bilen bir casus bu bölgeye gelir ve uzun süre bu bölgede kalarak köyleri gezerek ara?tirma yapar ve Hattü?a dan aldi?i bir iki örne?i ülkesine getirir. Yazilim dilinde kendi alfabelerine benzer yazilari çözerek yazinin 4 bin yil önceye ait oldu?unu görürler. 1910 yilinda Çekoslavak bilim adami Sümerce kelimeleri çözerek ilk olarak Vadar kelimesini görüyor ve tanidik harflerle bunun su oldu?unu çözüyor. Sonaf Hets in ?ncil de belirtilen yeri ke?if etti?ini anliyorlar ve ardindan ruhsat alan almanlar 40 bin tablet çikartiyorlar, bu tabletlerin ço?u okundu ve anlamlari belirlendi” dedi.

      ?K? BÜYÜK GÜÇ VARDI

Çikan yazilimlarin ço?unun okundu?unu söyleyen Metin Çakar “ O tarihte iki büyük güç vardi. Misir Firavunlar ve Hititler, Hititlerin bir bölümünün Kafkaslardan Artvin ve Rize den geldikleri tespit edildi. Anadolu da ilk Hitit kralli?i kuruldu. ?smi de Anitta bu Anadolu da ki ilk kralliktir. O tarihte 60 kentleri oldu?u biliniyor ve Ba?kentleri Hattü?a olarak biliniyor. Yine bu bölgede Ortaköy de bir vatanda? bir yazilim buldu ve bizlere teslim etti.98 de bulunan bu yazilim dan sonra burada kazi i?lemleri devam ediyor. Orada yeni bir kentin oldu?u tespit edildi” dedi.

           GÜNEŞ TUTULMASI SAVAŞI ÖNLED?

Dünya da iki süper güç olarak Misirlilar ve Hititler vardi. Hititler daha güçlü bir devletti ve her iki güç kar?i kar?iya geldi. Aralarinda ba?layan sava? günlerce sürdü ve Hititler sava?a yüzde yüz kazandi?i anda Hitit askerleri Misir askerlerinin birakti?i yerleri ya?malamaya ba?layinca Misir askerleri yeniden toparlanip saldirmak istedi. Bu arada güne? tutulmasi oldu ve her iki kral bu tutulmayi kutsal olarak sayarak bari? ilan ettiler. Bu bari? uzun yillar sürdü. Birbirleriyle ticareti geli?tirdiler. Hattü?a ba?kent oldu?u kadar ticaret merkezi haline geldi.

        GÜMRÜK KAPISI

Dünya da ilk gümrük i?lemlerinin Hattü?a da ba?ladi?ini söyleyen Metin Çakar “ Hattü?a da 35 bin insan ya?iyordu ve Hititlerin ba?kentiydi, ?u an bilinen 60 kent buraya ba?liydi ve Hattü?a”nin çevresinde 8 km bir sür vardi. Bu surlar in bazi bölümlerinde çiki? tünelleri ve kapilari bulunmaktaydi. Hitit kralli?i di?aridan gelen mallardan yüzde 10 gümrük almaktaydi yillar geçtikçe gelir azalinca Gümrüklerde Hitit kralli?i önlem almaya ba?ladi ve rü?vet olayi ortaya çikti. Gümrüklerde nöbet tutan askerlerin rü?vet aldiklari ortaya çikinca Hitit krali rü?vet alanlarin boyunlarinin vurulaca?ini ilan etti, bunun üzerine gümrük girdileri artmaya ba?ladi

            220 ODALI YER BULUNDU

Çakar Hattü?a da 220 odali bir kalinti bulundu?unu söyleyerek” Hitit dönemine ait bu 220 odali bölmenin din görevlileri için e?itim yuvasi oldu?unu dü?ünüyoruz. 40 erkek, 40 kadin olmak üzere 80 ayri tanriçalari vardi ve bunlarin yeti?ti?i okullar vardi. Hitit döneminde krallik her konuyu dü?ünmü? ve salgin hastaliklara kar?i özel bir bina yaptirmi?, hemen her gün banyo yapmayi ?art ko?mu? ve bu sayede salgin hastaliklardan korunmayi dü?ünmü?tü. Yine bulgular arasinda ve yazilimlarda ilk meclisi yine Hititler kurmu? ve bu mecliste alinan kararlar kanun olarak çikmaktaydi. Tüm Dünya da katinlar köle olarak çali?irken Hititler de kadin haklari daha fazlaydi” dedi.

   YEŞ?L TAŞ

Hattü?a giri? kapisinin önünde 4-5 bin yildir duran Ye?il Kaya kütlesinin Nefrit –Sitrg oldu?unu söyleyen Metin Çakar “ Ta? i kaldiramadiklari için hala eski özelli?ini koruyor. Maalesef giri? kapilari önünde bulunan aslan ba?liklarini ve o dönemlerde banyo olarak yapilan kayalarla oymalari vatanda? hazine var diyerek kirmi?lar, biz bazilarini onardik. Ancak bu ye?il ta? a?ir oldu?u için çalinamadi ve hala ayni özelli?ini koruyor. o dönemlerde stres ta?i olarak kullaniliyordu. Hala buralara gelen turistler çiplak ayaklarla bunun üzerine çikarak veya ellerini ta?a sürterek stres atarlar” dedi.

      TÜNEL GEÇ?TLER

Hattü?a antik kentte 50 metre uzunlu?unda bulunan Tünel oldukça ilginç bir ?ekilde yapilmi? ve dev kayalarla 3 gen görüntüsü verilerek hiçbir malzeme kullanilmadan yapilan tünelin dini törenler için kullanildi?i söyleniyor. Hattü?a kenti di?inda bulunan düzlük alana halkin belli dini bayramlarda çikarak e?lendi?ini belirten Çakar” Surlarin üzerinde yakilan ate?ler ile çevre i?iklandirilirdi ve surlar di?inda meydana toplanan halk dini bayramlarini ve di?er bayramlarini orada kutlardi” dedi.

           TAPINAK

Hattü?a ?ehrinin kenarinda kurulan ve tanriça ve tanrilarin yer aldi?i dev kayalar arasinda ki yerin 40 bay ve 40 bayan olmak üzere tanriçalara ait oldu?unu söyleyen Çakar “ ?ncil de yer aldi?i gibi Hitit devletinde tanriçalar vardi. Duvarlarda çizilen resimlere göre 12+1 asil tanri vardi ve bunlar bu kayaliklarda ibadetlerini yaparlardi. Tanri olarak çizilen resim de Kral in tanrinin korumasinda oldu?u gösteriliyor. Hitit devletinde tanri ve tanriçalarin önemi büyüktür” dedi.

         YETER?NCE TANINMADI

Hattü?a nin yeterince taninmadi?ini söyleyen Çakar “ Belki de 100 yil sürecek kazilar yapilacak, 35 bin insanin tarihte ya?adi?i yerin Hattü?a oldu?unu biliyoruz ve bu bölgede çok sayida eserin çikaca?ini biliyoruz. Halen Almanlar bu bölgede kazi yapma iznine sahip ve gelip kazi yapmaya devam ediyorlar. Ülkemizde küçük ödenekler ile bizlerin kazi yapma ?ansi yok, Hattü?a turizm için Dünya da 10 yer arasinda yer alan bir yer, maalesef istedi?imiz gibi burayi tanitamadik” dedi.

         MÜZE TAR?H KOKUYOR

Çorum ?ehir merkezinde 1910 yilinda hastane olarak yapilan daha sonra okula dönü?türülen müze binasi geçmi?te geçirdi?i yangin sonrasi onarima girmesinin ardindan müzeye dönü?türüldü. Birçok tarihi eserin yer aldi?i müze de birçok tarihi eseri bulmak mümkün, müzeyi ve antik kentleri gezen gazeteciler Çorum ilinin sadece Leblebi ile anilmamasini söylediler.

      EL EMEKLER?

Hattü?a da tarihi kalintilarin bulundu?u alanda yöre halki ta?lari oyarak tarihi eserlere benzetip gelen turistlere satiyorlar. Çe?itli ta?lardan yaptiklari hediyelik e?yalari satan yöre halki yumu?ak ta?i biçaklarla oyduklarini ve günde bir oyma i?lemi yapabildiklerini söylediler.