RİZE:1800’lü yıllara dayanan Pileki yapımı Rize’nin İyidere ilçesi Çiftlik Köyü’nde tek usta ile devam ediyor.
Tarihi geçmişi bulunan ve geçmişin ekmek kapısı olan Pileki şimdi artık revaçtan kalktı. 1800’lü yıllara dayanan Pileki yapımı İyidere ilçesi Çiftlik ve Köşklü köyleri arasında kayaların bin bir zahmetle oyularak yapılan ekmek pişirme kapı olarak bilinmekte.
Çiftlik ve Köşklü köylülerinin çay tarımından önce köylülerin kayaları oyarak oluşturdukları mağarada gece gündüz çalışarak günde 5 veya 6 tane yaptıkları pileki ile günlük ihtiyaçlarını karşılıyorlardı. Çay tarımı sonrasında 198o’li yıllara kadar devam eden pileki yapımı, yerini modern fırınlara bırakması üzerine revaçtan kalktı.
Çiftlik ve Köşklü köyü arasında bulunan Pileki Mağarası tarih boyu insanların kayaları oyması üzerine oluşan uzun tünel ile bugün turizme hizmet vermekte.
USTA KALMADI
Çiftlik ve Köşklü köylerinde günümüzde artık pileki yapımı için usta kalmadı. Çiftlik Köyü’nde 2 ustanın kalması üzerine Kaymakamlık tarihi geleneği yaşatmak için kurs açmaya hazırlanıyor. Çiftlik köyünden istek üzerine pileki yapan ve kalan tek ustalardan olan Mustafa Yılmaz ise tarihi geleneğin yaşatılmasını istiyor. Yılmaz “ Kalp ve tansiyon hastasıyım, tarihi kültürümüzü yaşatmak için ilgililerin artık bu işe el atması gerek, uzun yıllar kapalı bulunan Pileki Mağara’sı artık turizme hizmet veriyor, gelen yerli ve yabancı turistler pileki ve pileki ekmeğini merak etmekte, bazen pileki istenmekte. Bu geleneği artık gençlerimiz sürdürmeli” dedi.
KÜLTÜR YAŞATILMALI
Pileki yapımının zor ve incelik istediğini söyleyen Mustafa Yılmaz “ Mağaranın içinden önce taşı seçmek gerek, her taştan pileki olmaz, pileki taşı daha yumuşak ve daha hassas olmakta, bu taşı ancak usta anlayabilir. Taşın seçiminden sonra taşın çevresi oval bir şekilde pileki yapımında kullandığımız rimit isimli alet ile oyulduktan sonra diğer ucu ile taş koparılır, artık işçilik ve incelik bundan sonra başlar. Göz kararı ile kayanın içi oyulmasının ardından Rimit in diğer ucu ile tırtıllar çıkartılır ve pileki şekil almaya başlar. İçinde yapılan çizgıler ile pileki içinde konulacak olan ekmek hamurunun suyunun akması ve kuruması sağlanır” dedi.
PİLEKİ EKMEĞİ LEZZETLİ OLUR
Atalarının ve kendisinin pileki ekmeği ile büyüdüğünü söyleyen Mustafa Yılmaz” Pileki önce ateş üzerinde ısıtılır, şayet pileki taşında karışım varsa taş çatlar ve kullanılmaz hale gelir. Karışım yoksa ateşe dayanıklı olur. Ateşte kızdırılan pilekinin içi temiz bez ile silindikten sonra hamur pilekinin içine konarak, üzeri oval bir saç ile kapatılır. Üzerinde ateş yakılarak pişmesi beklenir ve bir saatlik süre içinde ekmek hazır hale gelir” dedi.
KÜLTÜR YAŞATILMALI
Pileki kültürünün yaşatılması gerektiğini belirten Yılmaz “ Her iki köyde toplam pileki yapımını bilen iki kişiyiz, diğer usta rahatsız olduğu için pileki yapmamakta, bende bu işi artık gençlere bırakmak istiyorum. Bu nedenle kaymakamlığın kurs açmasını ve bilgilerimi gençlere aktarmak istiyorum. Bu kültür yaşatılmalı” dedi.
