RİZE’de çay sanayicileri kuru çaya zam yapılmasını istiyor. Yaş çay fiyatı ile beraber diğer girdi maliyetlerinde yaşanan artışlara rağmen kuru çaya 2 yıldır zam yapılmaması çay sanayicilerini zora soktu. Yaş çay fabrikalarının yüzde 30’unun hiç üretim yapmadığını belirten Rize Çay Sanayicileri Derneği Başkanı Hızır Balcı “Kuru çaya zam yapılmazsa bunun altından çıkmamız çok zor” dedi.
Rize Çay Sanayicileri Derneği üyeleri düzenledikleri basın toplantısında kuru çaya zam beklentilerini yenilediler. Dernek başkanı Hızır Balcı yaş çaya 2019 yılında yüzde 26 oranında zam yapıldığını hatırlatarak “Kuru çaya da zam yapılacağı söylenmişti, söz verilmişti. Çay başlayalı 2 hafta oldu ama hala kuru çay zammından bir ses yok, zam yapılacağına dair bir işaret bile yok. Yaş çay fabrikalarının ortalama yüzde 30’u üretime açılamadı, açılan fabrikaların birçoğu da bir ya da iki imalat gerçekleştirdi, fazla üretim yapmadı. Sektör çok kötü bir duruma gidiyor. Durum böyle olunca müstahsilden de ucuz çay alınıyor. Üreticilerde bize her türlü belayı okuyor. Devletin kilosunu 2.90 lira olarak açıkladığı yaş çayı 1.80- 1.70 liradan almak zorunda kalıyoruz. Bunun suçlusu sadece özel sektör değil. Artan girdi maliyetlerine rağmen yaklaşık 2 yıldır kuru çaya zam yapılmamıştır, biz bu zammı bir an önce bekliyoruz. 5 kilo yaş çaydan bir kilo kuru çay yapıyoruz. Bunu maliyetlere döktüğümüzde bugün 2 liraya dahi yaş çay alsak, kuru çayın 13.50-14.00 lira maliyeti var ama bugün kilosu 12.00 liraya kadar düşen fiyatlarda piyasaya kuru çay satılıyor. Maliyetinin altında satmak zorunda kalıyoruz. Firma çayını almış, parasını vermek zorunda, çekinin zamanı gelmiş, mecbur kalıyor çayını maliyetinin altında vermeye. Kuru çaya zam yapılmazsa bunun altından çıkmamız çok zor” dedi.
"KURU ÇAY SATAMAZSAK İKİNCİ SÜRGÜN DAHA FENA OLACAK "
Kuru çaya zam yapılmazsa 2’nci sürgün döneminin çok daha kötü geçeceğini belirten Balcı ” Bazı üreticiler içinde bulunduğumuz durumu biliyor ve bizim neden ucuza çay aldığımızı anlıyor. ‘Sizin elinizde yapacak bir şey yok. Kuru çay zam gelmemiş’ diyorlar. Bazıları da anlamak istemiyor. Fiyatların düşmesinde özel sektörün bir suçu yok. Sebep 2 yıldır kuru çaya zam yapılmaması. Temel gıda maddesi olduğu için ‘enflasyon yansır’ diye zam yapılmadı. Bizde yaş çay fiyatlarını düşürmek zorunda kalıyoruz ve bu durum ikinci sürgünde çok daha kötü olabilir. Bir sürgün de herkesin biraz parası var, onu kullanıyor. Eğer kuru çay satamazlarsa ikinci sürgünde daha fena olacak” açıklamasında bulundu.
"BEN ÜRETİCİNİN BEDDUASINI ALAMAM"
Ben bu fiyatlara çay almam, annemin, Fadime Halamın bedduasını alamam diyen çay sanayicisi Mehmet Öksüz ”Bugün Rize'de zincir mağazalar Fadime Hala'nın parasını yiyor. Büyük çay firmaları fabrika kapatıyor, geliyor aracı firmadan çay alıyor. Madem çay lazımdı neden fabrika kapatıyor? Çay üreticisi sanayiciye beddua ediyor. Bedduayı gideceksin büyük firmalara, zincir mağazalara edeceksin. Zincir mağazalar buradaki tedarikçilere diyorlar ki ‘şu fiyattan yukarı çay almayacaksın’. Buradaki tedarikçi de kilosu 12.50 liradan kuru çay alacağım diyor. Çayın maliyeti 14.00 -15.00 lira. Sen nasıl alacaksın bunu 12.50 liraya? Sonucunda Fadime Hala ezilecek, sanayici ezilecek. Bu işin önlemini almak gerekiyor” ifadelerini kullandı.
"GİRDİ MALİYETİNDEKİ ARTIŞLAR BELİMİZİ BÜKTÜ"
Çay fabrikası sahibi Ramiz Çolak sektörde girdi maliyetlerindeki artış belimizi büktü diyerek” 2 sene önce 1.25 lira gibi bir maliyeti vardı bugün 4 lira gibi bir maliyeti var. Sen yaprağa aynı fiyatta da alsan artan girdiler bizi zor durumda bırakıyor. Yapılacak olan bir zam nefes aldırır. Bu üreticiye de yansıyacak. Eğer zam yapılmazsa gelecek sürgünler için tehlike var, yaş çay fiyatları daha da düşecek geriye ve telafisi zor olan bir zarar ortaya çıkacak. Biz üretimi sürdürmediğimiz zaman zarar etmeyiz ama vatandaşın bu elimdeki çayı bir şekilde satması lazım. Çayda akılcı bir politika uygulanmalı, çay kanunun bir an önce çıkmalı. Sinemacılar bir araya geldiler 3 güne kanun çıkarttılar. Biz çay kanununu 20 senedir çıkartamadık. İki satır da olsa bir kanun çıksın artık” açıklamasında bulundu.
"MALİYETİN ALTINDA BİR FİYATA KURU ÇAY İSTİYORLAR"
Çay sanayicisi Esat Fırat içinde bulundukları çıkmazı anlatarak “ Ben bugün 2 lira 10 kuruştan yaş çay aldım. 14 liraya mal ettiğim kuru çayı benden 13 liraya almak istediler ve bende bu sezon şu ana kadar 80 ton yaş çay aldığım fabrikamı kapattım bekliyorum” dedi.
"KÖYÜMDE FABRİKA KURDUM, BEKLİYORUM"
Kendi köyünde 2 milyon lira harcayarak bu yıl çay fabrikası açtığını ifade eden Fatih Yıldız” Sıfırdan köyüme bu yıl yeni bir çay fabrikası kurdum. Kendi bütçemle 2 milyon liraya fabrikamızı mal ettik. En küçük işletmeci olarak şu anda ben de zorluk çekiyorum. Bu işi yapmak için bankadan paramı çekerken banka’ paranı bizde bırak, her ay 100 bin lira faiz verelim’ dedi. Kabul etmedik, köyümüzde fabrikamızı kurduk, işletmeye girdik ve şimdi bu işlerle karşılaştık. Sektörün en yenisi biziz. Büyüklerimiz ellerini kıpırdatsalar biz sıkıntılarımızı aşarız. Biz köyümüze fabrika açarak köyümüze sahip çıktık, büyüklerimizin, devletimizin de bize sahip çıkmasını bekliyoruz. Bu kadar fabrikacı yatıyor. Yazıktır günahtır. En küçük fabrika sahibi olmama rağmen 10-15 kişi çalıştırabilirim ama şu an öyle bir durum söz konusu değil. Durduk bekliyoruz. Sayın Cumhurbaşkanım, biz sizi hiç yalnız bırakmadık, ölene kadar da yalnız bırakmayacağız, sizde sesimizi duyun artık” dedi.
Dernek üyeleri kuru çaya zam yapılıncaya kadar seslerini yükseltmeye devam edeceklerini ifade ettiler.
