Esin BAYRAK
RİZE: 17 Mayıs tarihinde başlayan yaş çay kampanyasında yoğunluk azaldı, yaş çay alımlarında taban fiyatlarda çeşitli fiyatların uygulanması dikkatlerden kaçmadı.
2021 Yaş çay kampanyasının 17 Mayıs tarihinde başlaması ile birlikte Çaykur alımlara başlaması ile kontenjanı 100 kilo ve kotayı 600 kilo olarak belirlerken, Bazı özel sektörler 21 Mayıs tarihinde kampanyaya girdi.
Üreticilerin bir anda çay bahçesine girmesi ile birlikte günlük kotasını dolduran Çaykur kontenjan uygulamasına geçmesi ile birlikte özel sektör taban fiyatın 1 TL altına kadar inerek yoğunluktan istifade etmeye başladı.
Bazı özel sektörlerin yarısı peşin, yarısı kuru çay olarak girdiği kampanyada bazı sektörler ise 2022 ilk aylarını zaman olarak göstererek üreticilerden çay aldı.
Çay sanayinde taban fiyatların 2.85 Kuruşa kadar inmesi ile birlikte bazı sektörler ise 3.2 ye kadar çıktı.
Taban fiyatların düşmesi ile birlikte çay üreticileri Çaykur u tercih etmeye başlaması ile birlikte Çaykur günlük alımlarda 11 bin ton seviyelerine kadar çıkması ile bu kez siyasiler ve bazı STK lar Çaykur u suçlamaya başladı.
Çaykur gereğini yaptı
17 Mayıs tarihinde kampanya açılışını yapan Çaykur 10 Haziran tarihine kadar 200 bin ton yaş çay yaprağı alarak 23 günde ulaştığı alımlarla birlikte üreticilerin ihtiyaçlarına cevap verdi. Günlük işleme kapasitesi 9 bin 50 ton olan çaykur kampanya döneminde 9 bin 500 ton seviyelerine ulaşarak üreticilerin ihtiyaçlarına cevap vermeye çalıştı.
Kampanya 40 gün sürüyordu
Çaykur un geçtiğimiz yıllarda 6 bin 600 ton olan günlük işleme kapasitesi 9 bin 50 ton seviyelerine çekilmesine rağmen izdiham zamanlarında üreticiye cevap veremiyor.
Bölgede son 5 yılda yeni çaylık alanlarının açılması ile birlikte 1 milyon 200 bin ton olan yıllık üretim 1 milyon 600 bin ton seviyelerine kadar çıkarak yüzde 25 dolayında alanlar büyümüş oldu.
Geçmiş yıllarda 40 ile 45 gün süren sürgün döneminde yaş çay yaprakları kartlaşmış ve suyu çekilmiş oluyordu, kampanyada geçmişe göre 20 gün öne çekilen hasat ile birlikte kalitede artmaya başladı.
Yabancı işçi kaliteyi bozdu
Çay sektöründe son 10 yılda Gürcü ve değişik ülkelerden gelen işçilerin çay bahçelerine girmesi ile birlikte çay da artan kalite düşmeye başladı. Gürcü ve yabancı işçilerin ton işi çay hasadı etmesi ile birlikte çay da çeşitli otlar ve yaprakların karışımı, ayrıca çay çöplerinin karışımı ile kalite düşmeye başladı.
Pandemi kaliteyi artırdı
Geçtiğimiz yıl 16 Mart tarihinde Türkiye de başlayan yasaklar ve kısıtlamalar ile birlikte yabancı işçilerin ülkeye girişi yasaklanması ile bölgede az sayıda bulunan Afgan işçilerin yeterli olmaması üzerine çay üreticileri kendi hasadını yapmaya başladı. Kalitenin yakalandığı geçtiğimiz yıla oranla bu yıl Afgan ve Afrika ülkelerinden ilimize gelen yabancı işçilerin çay bahçesine girmesi ile kalite düşmeye başladı.
600 Bin TL kayıp var
Geçtiğimiz yıllarda ilimiz ve bölgeye gelen yabancı işçiler bölgemizden yaklaşık olarak 600 bin TL çay parasını kendi bölgelerine aktarıyor. Günlük ton işi toplayan işçiler bir ton çayı 1.100 TL den toplayarak bölgede topladıkları çaylar ile birlikte üreticinin cebinde kalması gereken parayı kendi ülkelerine aktarıyorlar.
Çay kanunu 20 yıldır çıkmadı
2002 yılında AK Partiden ilk milletvekillerinden biri olan Ali Bayramoğlu ile başlayan Çay kanunu taslağının hazırlanması ile birlikte aradan geçen 20 yılda henüz çay kanununun çıkmaması ile birlikte üretici kaybetmeye devam ediyor. Özel sektörlerin düşük fiyatta çay alması ile birlikte Çaykur çay piyasasında rekabete giremiyor ve kurum her yıl zarar etmeye devam ediyor. Bununla birlikte çay üreticisi işçi maliyetleri ve taban fiyat düşüklüğü ile birlikte 900 Bin TL kayıpta.
