150 yıllık tarihinde 6 kez yeri değiştirilen ve 7'nci kez taşınmaya hazırlanan Yusufeli için yeni yerleşim yeri inşa ediliyor. 68 yıllık ilçe yerleşim yerine veda etmeye hazırlanan vatandaşlar, yeni yerleşim yerine geçecek olmanın heyecanını yaşıyor.
Türkiye sınırları içerisinde 410 kilometrelik uzunluğa sahip Kuzeydoğu Anadolu'nun en büyük nehirlerinden olan Artvin'deki Çoruh Nehri üzerinde 26 Şubat 2013 tarihinde dönemin Başbakanı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından temeli atılan Yusufeli Barajı ve HES Projesi inşaatı sürüyor. 270 metre gövde yüksekliği ile Türkiye'nin en yüksek, dünyanın ise Çin'deki 292 ve Gürcistan'daki 272 metre yüksekliğindeki barajlardan sonra çift eğrilikli ince kemer baraj tipi kategorisinde 3'üncü en yüksek barajı olacak olan Yusufeli Barajı, ilçeyi sular altında bırakacak. İlçe merkezi ile 4 köyün sular altında kalacağı Yusufeli'nde yaklaşık 5 bin konut, 270 iş yeri ile 9 bin 430 dönüm tarım arazisi sulara gömülecek. 150 yıllık tarihinde 6 kez yerleşim yeri değiştirilen ve 7’inci kez taşınmaya hazırlanan Yusufeli’nde geri sayım başladı.
Mezarlar taşınıyor
1950 yılında son yerleşim yerinde kurulun Yusufeli ilçe merkezi, Yansıtıcılar Mevkii'ndeki yeni yerleşim yerine taşınacak. Yeni yerleşim yeri için başlatılan alt yapı çalışmalarında sona gelindi. Alt yapı yatırımları ile bin 638 konut inşaatının planlandığı yeni yerleşim yerine mezarlar taşınmaya başladı. Yusufeli Belediyesi, sular altında kalacak 7 farklı toplu mezar yerinde bilirkişiler, muhtarlar ve belediye meclis üyelerinden oluşan komisyonlarla birlikte inceleme yaptı, taşınacak mezarları kayıt altına aldı. Vatandaşların talepleri ile tespit edilen 500 dolayında mezar, yeni yerleşim yerindeki toplu mezar alanına taşınıyor.
Yeni binalar yükseliyor
Yusufeli için yaklaşık 150 hektarlık yeni yerleşim alanına 334 konut inşa edilecek. 1600 yetişmiş ağaç, 16 bin adet çalı türü peyzaj bitkisi ekilecek. Bölgede, 100 dönümlük alan tarımsal alan olacak. Yansıtıcılar Mevkii'nde kurulan yeni yerleşim yerinde kamu binaları, ev ve işyerleri ile yol, kaldırım ve parklar ortaya çıkmaya başladı. 68 yıllık ilçe yerleşim yerine veda etmeye hazırlanan vatandaşlar, yeni yerleşim yerine geçecek olmanın heyecanını yaşıyor. Kimi vatandaşlar, yeni yerleşim yerinin eskisinden daha güzel olduğunu belirtiyor, kimileri ise anıları olduğu eski yerleşim yerinden ayrılmanın zor olacağını dile getiriyor. Yeni yerleşim yerinde işyeri beklentisi olan esnaflar da, kendilerine verilecek müjdeli haberi bekliyor.
‘Güzel bir ilçe olacak’
Yusufeli’ne veda edeceklerini anlatan Osman Aksu, “Umarım yeni yerleşim yeri güzel bir ilçe olur. Gördüğümüz kadarıyla güzel çalışmalar oluyor. Güzel bir ilçe olacak. İnşallah evimiz de kurulur, işimizi de kurarız güzel bir yaşam sürdürürüz” dedi.
Yusufeli halkının yerleşim yerini terk edecek olması nedeniyle mağduriyet yaşayacağını savunan Serkan Duman da, “Yusufeli halkı mağdur ama bize yüzyılın yeni ilçesi sözü verildi. Onun için bizim gözümüz arkada değil, güzel bir ilçe olacağına inanıyoruz” diye konuştu.
Yeni yerleşim yerinde inşa edilen konutları beğenmeyen Yaşar Koçoğlu ise, “Yeni yapılan konutlardan ben memnun değilim. Penceresi, mutfağı, odaları küçük. Binalar birbirine çok yakın, sıkışık yapılmış. Biz böyle beklemiyorduk, daha iyisini bekliyorduk. İnşallah diğer yapılacak yerlerde buna dikkat edilir” ifadelerini kullandı.
Yusufeli Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Mehmet Özdemiroğlu da, yeni yerleşim yerinde çalışmaların sürdüğünü hatırlattı. Özdemiroğlu, “Devlet eliyle iskan yapılıyor. Hak sahipliğiyle ilgili olarak Yusufeli ilçesindeki 150 esnafımıza iş yeri çıkmadı. Şu an ilçe merkezinde 400’e yakın esnafımız var, 150 tanesi yeni yerleşim yerinde hak sahibi değil. Daha ortada bir plan proje yok, biz de o arkadaşlarımıza iş yeri çıkmasını bekliyoruz” diyerek esnafın mağduriyetinin giderilmesini istedi.
Yusufeli'nin taşınma süreci
Yusufeli bölgesi, Çoruh Nehri havzasında yer alan batıda Bayburt, İspir, doğuda Oltu ve kuzeyde Artvin bölgeleri kültür çevresinde yer almaktadır. Nehir havzaları insanoğlunun ilk önce yerleşik hayata geçerek tarım toplumunu oluşturduğu yerlerdir. 1892 yılına kadar 3 kez yerleşim yeri değişen Yusufeli'nin eski adıyla Kiskim olan ilçe merkezi Öğdem'den Ersis’e taşındı. 29 Haziran 1926 tarihinde çıkarılan kanunla da kaza merkezi yeniden Ersis’ten Öğdem’e nakledildi. 1 Haziran 1933 tarihinde Artvin vilayeti lağvedilerek, merkezi Rize olan Çoruh vilayeti kuruldu. Artvin’in kaza olması ile Yusufeli kazası ve köyleri tekrar Erzurum vilayetine bağlandı. Çoruh vilayetinin merkezi, 4 Ocak 1936 tarihinde çıkarılan kanunla Rize’den Artvin’e nakledildi. Aynı kanunla Yusufeli, Erzurum vilayetinden alınarak, tekrar Çoruh vilayetine bağlandı. 17 Şubat 1956 tarihinde Çoruh vilayetinin ismi Artvin olarak değiştirildi. 18 Şubat 1950 tarih ve 5531 numaralı kanunla Yusufeli ilçe merkezi, Öğdem’den bugünkü merkezi olan Ahalt’a nakledildi.
Yusufeli barajı ve Hes
Artvin’de, 270 metre gövde yüksekliği ile Türkiye'nin en yüksek, dünyanın ise Çin'deki 292 ve Gürcistan'daki 272 metre yüksekliğindeki barajlardan sonra çift eğrilikli ince kemer baraj tipi kategorisinde 3'üncü en yüksek barajı olacak Yusufeli Barajı’nda, 558 mega watt kurulu güce sahip santral ile 650 bin nüfuslu bir şehrin elektrik ihtiyacı karşılanabilecek. Türkiye'nin kendi öz kaynakları ile tamamı Türk mühendisler tarafından inşa edilen baraj projesinde, yaklaşık 3 bin kişi vardiyalı 24 saat süreyle çalışıyor. Gövde yüksekliği 100 katlı bir gökdelene eş değer olacak Yusufeli Barajı'nda, Artvin'den Edirne'ye 13 metre platform genişliğinde beton yol veya 120 metrekarelik 60 bin adet konutun inşa edilebileceği 4 milyon metreküp beton kullanılacak. Gelecek yılın yarısından itibaren su tutulmaya başlanacak, 2020 yılında ise elektrik üretimine geçilecek. 2130 milyon metre küp su depolanacak ve 2,5 milyar liraya mal olması planlanan proje ile günlük 3 milyon lira elektrik enerjisi geliri elde edilecek.
